رهبرزاده جوان پای میز مذاکرات در دوحه چه می‌گوید؟
فرید کامیار
اشاره: هیأت مذاکره‌کننده صلح ۲۱ عضو دارد. آن‌ها مسوولیت سنگینی در زمینه جنگ و صلح افغانستان برعهده گرفته‌اند. آشنایی مردم با آن‌ها بسیار مهم است. از این رو، روزنامه ۸صبح در نظر دارد تا هر‌یک از اعضای هیأت مذاکره‌کننده صلح را با تهیه شناس‌نامه آن‌ها به مردم معرفی کند. این کار به نوبت و در شماره‌های مختلف انجام خواهد شد.
خوی رهبرزاده‌گی در افغانستان همواره سبب شده که میان فرزندان دیگران و فرزندان رهبران تفاوت وجود داشته باشد؛ جوانانی که در سخت‌ترین روزهای افغانستان در ولسوالی‌ها و قریه‌ها مقابل طالبان سینه سپر می‌کنند و در مقابل، رهبرزاده‌گانی که در اوج جنگ‌ها در بیرون از کشور روزگار می‌گذارنند. پرسش جدی جوانان کشور هم همین است. معیار انتخاب اعضای هیات مذاکره‌کننده چیست؟ آیا بیش از نماینده‌گی از اقشار مختلف جامعه و اقلیت‌ها در میز مذاکره، سهم رهبران و متنفذان سیاسی مطرح است؟ کسانی چون باتور دوستم که در سیاست ناپخته هستند، صرفاً با تکیه بر نام پدر چه میزان توان‌مندی، دانش و قدرت مذاکره دارند و آیا به درستی می‌توانند نماینده جوانان در مذاکرات روبه‌رو با طالبان باشند؟
تولد باتور فرزند سوم و پسر ارشد جنرال دوستم مصادف با زمانی بود که ارتباط میان دوستم و حکومت نجیب‌الله رو به خرابی گذاشت. در سال ۱۹۹۸ میلادی در ولسوالی خواجه دوکوه جوزجان به دنیا آمد. او که به عقیده بسیاری، در سیاست خام و بی‌تجربه است، پا به این میدان گذاشت. برخلاف پدر سلاح بر دوش نشد. باتور صنوف ابتدایی را در جوزجان خواند. با تصرف شمال افغانستان توسط طالبان، رهسپار ترکیه شد و به مکتب اوران پیریهان رفت و سپس با ادامه درس خود در لیسه اوزل احمد اولسوی صنف ۱۲ خود را در آن کشور به پایان رساند. در همان زمان جنرال دوستم با کماندوهای امریکایی که پس از حادثه یازدهم سپتامبر به خاک افغانستان آمده بودند، برای بازپس‌گیری شمال کشور از طالبان رفته بود.
باتور در ترکیه ماند. آن‌جا به دانشگاه غازی انقره رفت در رشته روابط بین‌الملل تحصیل کرد. بعد به تحصیلات خود در مقطع ماستری ادامه داد. در سال ۲۰۱۴ زمانی به افغانستان بازگشت که پدرش معاون اول ریاست جمهوری شده بود. خوی رهبرزاده‌گی در افغانستان همواره سبب شده است که تفاوت بزرگی میان جوانان دیگر و پسران جوان رهبران وجود داشته باشد. باتور بخش زیادی از زنده‌گی خود را در سخت‌ترین روزهای افغانستان در بیرون از کشور سپری کرده است. با این‌همه، او امروز یکی از اعضای هیات مذاکره‌کننده دولت با طالبان در دوحه قطر است.
وقتی نام باتور دوستم به عنوان یکی از نماینده‌گان جوانان در میز مذاکره مطرح شد، موجی از انتقادات از سوی جوانان در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد. منتقدان می‌گفتند رهبرزاده‌ای که با تکیه بر نام پدر در سخت‌ترین روزهای افغانستان بیرون از خاک کشور روزگار می‌گذارنده، چطور می‌تواند نماینده جوانان باشد؟ چه حرفی در میز مذاکره با طالبان خواهد داشت؟
نخستین مصاحبه باتور دوستم در حاشیه مراسم افتتاحیه مذاکرات دوحه در سنبله ۱۳۹۹ مهر تاییدی بر انتقادها گذاشت. باتور هر‌چند وارد میدان سیاست شد، اما همیشه سوال بزرگ این بوده است که چطور او همواره از رسانه فاصله می‌گیرد و از قرار گرفتن برای پاسخ‌گویی روبه‌روی کمره رسانه هراس دارد؟
با وجود این‌ها، مارشال دوستم هم‌چنان رهبر بلامنازع ترک‌تباران افغانستان است و باتور که در میان دیگر پسران او، جایگاه ویژه‌ای برای پدر دارد، از این قاعده مستثنا نیست. او پس از تاسیس تلویزیون خصوصی «باتور تی‌وی» به زبان اوزبیکی که در حقیقت بازوی توان‌مندی برای تقویت حزب جنبش ملی است، جایگاه بیش‌تری در میان ترک‌تباران شمال به دست آورد. باتور حالا رییس حزبی است که پدرش رهبری آن را برعهده دارد.
اکنون که بیش از نُه ماه از آغاز مذاکرات صلح میان دولت و طالبان در دوحه قطر می‌گذرد، برای اکثر قریب به اتفاق جامعه پرسش این است که معیار انتخاب اعضای هیات مذاکره‌کننده چه بوده است؟ آیا بیش از نماینده‌گی از اقشار مختلف جامعه و اقلیت‌ها در میز مذاکره، سهم رهبران و متنفذان سیاسی مطرح است؟ جوانانی چون خالد نور و باتور دوستم چه میزان توان، دانش و قدرت مذاکره دارند و آیا به درستی می‌توانند نماینده جوانان در مذاکرات روبه‌رو با طالبان باشند؟
