روایت‌های آنان، چالش‌های آنان، زنده‌گی آنان
فرانک عمیدی، خبرنگار حوزه‌ی زنان، سرویس جهانی بی‌بی‌سی
نسرین که در کابل آرایشگاه دارد می‌گوید: حدود دو تا سه ماه تعطیل بودیم، مشکلات زیادی داشتیم، مثلاً با وجود تعطیل‌بودن باید هزینه‌ی اجاره را می‌دادیم. قبلاً من هشتاد هزار افغانی در ماه در می‌آوردم، الان حتا ده هزار افغانی هم در نمی‌آورم. با داستان نسرین و چالش‌های او در دوران کرونا، فصل جدید صفحه‌ی اینستاگرام بی‌بی‌سی پشتو را هفته‌ی پیش آغاز کردیم. قرار است که از این به بعد صفحه‌ی اینستاگرام بی‌بی‌سی پشتو تمرکزش روی موضوعات مربوط به حوزه‌ی زنان باشد. محتوایی که هم به‌روز باشد و هم آموزنده و سرگرم‌کننده که به ذائقه طیفی از زنان خوش آید.
با کمک و همیاری تیمی متشکل از زنان همکارم در لندن و کابل می‌خواهیم خرده‌فضایی امن را برای زنان پشتو زبان در اینستاگرام ایجاد کنیم که در آن فضا همه‌ی این زنان فارغ از طبقه‌ی اجتماعی‌شان بتوانند از محتوای صفحه استفاده کنند و از آن الهام بگیرند و در ضمن صدای‌شان نیز شنیده شود. چه آن زن کارآفرین مانند نسرین باشد که کرونا کار و کاسبی او را سخت کرده است و چه مادری که کودکش اوتیسم دارد، ما طیفی از موضوعاتی را که زنان پشتو زبان افغانستان و منطقه درگیر آن‌ها هستند، پوشش خواهیم داد، چون می‌خواهیم که این صفحه به منبع قابل اعتماد برای گرفتن اطلاعات و حمایت تبدیل شود.
فضای مجازی یا آنلاین در واقع امتداد فضای آفلاین یا حقیقی ما است و بسیاری از محدودیت‌هایی که برای زنان در فضای حقیقی وجود دارد، در فضای مجازی نیز به شکلی وجود دارد. آزار جنسی در این فضا و بسیاری دیگر از عرف‌های اجتماعی و فرهنگی باعث می‌شود که زنان به مخاطبان منفعل و ساکت صفحات ما تبدیل شوند. برای همین یکی از چالش‌های ما این است که از زنان در این فضا بتوانیم بشنویم که درباره‌ی محتوای تولیدی ما چه فکر می‌کنند و از ما چه می‌خواهند که برای‌شان تولید کنیم. وقتی که ما ندانیم زنان چه می‌خواهند، آن وقت به اندازه‌ی کافی برای‌شان محتوا تولید نخواهیم کرد و آنان را بیش‌تر به حاشیه می‌رانیم و یک دور باطل ایجاد می‌کنیم.
برای این‌که بتوانیم گامی در راه شکستن این دور باطل برداریم، یک پروژه به اسم «بیا حرف بزنیم» برای اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی تهیه کردم. در بیا حرف بزنیم هر هفته یک کارت‌پستال دیجیتال با موضوعاتی از قبیل بهداشت و سلامت جنسی، سلامت زنان یا کار خانه‌گی و چالش کار بیرون از منزل برای زنان در صفحه منتشر می‌کردیم و از مخاطبان‌مان دعوت می‌کردیم که درباره‌ی آن موضوع بحث و گفت‌وگو کنند.
برای این‌که زنان بتوانند با خیال راحت و آزادانه درباره‌ی بعضی از موضوعات حساس و تابو مانند باکره‌گی و ترمیم پرده‌ی بکارت، جراحی بزرگ‌کردن پستان یا بهداشت جنسی زیر پست‌های بیا حرف بزنیم نظر بدهند، مهم بود که کامنت‌ها را با دقت بررسی کنیم و زیر نظر داشته باشیم. در واقع یک ساعت اول بعد از انتشار یک پست، ساعت طلایی کنترل کامنت‌ها و نظرها است، چون آن کامنت‌های اولیه است که مسیر گفت‌وگو حول محور آن پست را تشکیل می‌دهد و مهم است که بررسی کنیم و مطمئن شویم که زنانی که نظرشان را نوشته‌اند مورد آزار و قلدری قرار نگرفته‌اند.
این نوع کار خیلی نتیجه‌ی خوبی داشت و ما شاهد گفت‌وگوها و بحث‌‌های بسیار جالبی در صفحه بودیم و خواندن نظرهای مخاطبان زن به ما ایده‌های زیادی برای موضوعات دیگری که می‌توانیم پوشش دهیم، می‌داد.
موفقیت این پروژه باعث شد که آن‌را برای بخش افغانستان هم اجرا کنم و آن‌را به فیسبوک بی‌بی‌سی دری هم بردم. برای بخش دری تصمیم گرفتیم که بعد از انتشار هر کارت‌پستال یک گفت‌وگو هم با مهمان‌هایی از کابل و لندن در فیسبوک داشته باشیم. در بخش دری ما موضوعاتی مانند استنداردهای زیبایی برای زنان، افسرده‌گی بعد از زایمان و حتا آموزش جنسی برای کودکان را پوشش دادیم. این پروژه در فیسبوک بی‌بی‌سی دری به ما نشان داد که اگر محتوای مناسب تولید شود، زنان در افغانستان آماده‌اند که حتا درباره‌ی موضوعات بسیار تابو هم نظرهای‌شان را با ما در میان بگذارند.
وقتی که تصمیم گرفتیم صفحه‌ی اینستاگرام بی‌بی‌سی پشتو را برای زنان مناسب‌تر کنیم یکی از عناصر مهم شکل و هویت ظاهری این صفحه بود و برای‌مان مهم بود که در این طراحی حساسیت‌های فرهنگی منطقه را در نظر داشته باشیم. از نظر محتوا هم صفحه پر از موضوعاتی خواهد بود که برای زنان در افغانستان و منطقه مهم است و در زنده‌گی آن‌ها تأثیر دارد. با گپ ساده درباره‌ی افسرده‌گی با داکتر خورشید تبسم، برنامه‌ی ماهانه‌ی این صفحه را درباره‌ی سلامت روان شروع می‌کنیم. زنان الهام‌بخش از ورزشکار و کنش‌گر تا کارآفرین و تولیدکننده را در صفحه معرفی خواهیم کرد و از چالش‌های زنانی می‌گوییم که با این‌که تحصیلات عالیه دارند، نمی‌توانند کار پیدا کنند.
برای‌مان مهم است که در این صفحه به موضوعاتی بپردازیم که شاید کم‌تر به آن‌ها پرداخته می‌شود، برای همین با خانواده‌هایی صحبت کردیم که فرزندانی دارند که دچار اختلال اوتیسم هستند و با استفاده از تجربیات آن‌ها تلاش کرده‌ایم این اختلال را توضیح دهیم و آموزش دهیم که زنده‌گی با چنین اختلالی می‌تواند چه چالش‌هایی به همراه داشته باشد. از آن‌جایی که بسیاری از زنان در منطقه سواد خواندن و نوشتن ندارند، مهم است که محتوایی که ما تولید می‌کنیم برای‌شان قابل مصرف باشد و هر جا که بشود ما از طریق صوتی و تصویری تولید محتوا می‌کنیم.
بر من کاملاً واضح و روشن است که در جایی مانند اینستاگرام ما نمی‌‌توانیم که به تمام زنان دسترسی داشته باشیم؛ اما تلاش‌مان را می‌کنیم تا با استفاده از تمام ابزار بومی این شبکه به حداکثر تعداد زنانی که می‌توانیم دسترسی پیدا کنیم و روایت‌های آن‌ها را بازگو کنیم.
