گسترش فقر در سرزمین بودا؛ هزاران کودک بامیانی به کارهای شاقه مجبور شده‌اند
الیاس طاهری
مسوولان شبکه عمل‌کرد محافظت از کودکان در زون مرکزی کشور می‌گویند وضعیت بسیاری از کودکانی که در ولایت بامیان مصروف کارهای شاقه می‌باشند، نگران‌کننده است. به گفته نهادهای مدافع حقوق کودکان، کودکان آسیب‌پذیر بسیاری در بامیان و برخی دیگر از ولایت‌های مرکزی کشور، به آموزش و پرورش، خدمات صحی، مکان مناسب زنده‌گی و غذای سالم دسترسی ندارند و از همه حقوق اولیه محروماند. شماری از کودکانی که در فصل سرما مشغول کارهای شاقه‌اند، نیز می‌گویند که به دلیل فقر اقتصادی، به کار در بیرون از خانه مجبور می‌شوند. افزون بر این کودکانی که در بازار بامیان کار می‌کنند، از برخورد خشونت‌آمیز والدین‌شان نیز شکایت دارند. بر بنیاد آماری که در سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی شبکه عمل‌کرد محافظت از کودکان در زون مرکز نشر شد، نزدیک به ۳۰ هزار کودک در سراسر بامیان مشغول کارهای شاقه‌اند.
وضعیت کودکان بامیانی به دلیل فقر موجود در این ولایت، نگران‌کننده است. مجتبا، یکی از کودکانی که در شهر بامیان کار می‌کند، از برخورد نادرست پدر و مادرش شکایت دارد و آن‌طور که خودش می‌گوید، به نحوی به مجبور به کار کردن در روی بازار می‌شود. به گفته مجتبا هرچند حالا مکاتب تعطیل است، اما او دوست دارد به درس‌هایش ادامه دهد و نباید کار در بازار مانع ادامه درس‌هایش شود. این کودک از خانواده‌ها می‌خواهد که با لت‌وکوب کودکان‌شان، آنان را مجبور به کار شاقه نکنند.
احمد، کودک دیگری است که پس از رخصتی مکاتب مجبور به کار شاقه در شهر و بازار شده است. او نیز از برخورد خشونت‌آمیز والدین در برابر کودکان شکایت می‌کند. مجتبا و احمد نمونه‌هایی از صدها کودکی‌اند که به علت فقر اقتصادی و سرمای شدید زمستان، از سوی خانواده‌ها به کارهای شاقه مجبور شده‌اند. خارج از شهر بامیان، کودکان زیادی هستند که به حقوق‌شان دسترسی ندارند.
به گفته شبکه عمل‌کرد محافظت از کودکان در زون مرکز، وضعیت بسیاری از کودکان خانواده‌های فقیر و بی‌بضاعت که کار شاقه می‌کنند، نگران‌کننده است. محمدعارف محبی، مسوول شبکه عمل‌کرد محافظت از کودکان، تأیید می‌کند که کودکان آسیب‌پذیر در ولایت بامیان از بسیاری حقوق اولیه محروماند. آقای محبی گفت: «تنها در روی بازار بامیان ۱۵۰ کودک را که نان‌آوران خانواده بوده و مصروف کار شاقه‌اند، به تازه‌گی سروی کردیم. تنها در ولسوالی ورس بیش از یک هزار کودک مصروف چوپانی‌اند که کار شاقه محسوب می‌شود و احتمال این وجود دارد که در بامیان شمار زیادی از کودکان مصروف کار شاقه باشند.»
یک آمار این شبکه در سال ۲۰۱۸ نشان می‌داد که بیش از ۲۷ هزار کودک کار در ولایت بامیان ثبت شده‌اند. در همین حال، عزیزالله رحمانی، آمر بخش کودکان دفتر کمیسیون مستقل بشر در بامیان، می‌گوید که کار شاقه، نبود جای مناسب، اعتیاد به مواد مخدر و کمبود مراکز حمایتی در حال حاضر از چالش‌های عمده کودکان آسیب‌پذیر در بامیان است. آقای رحمانی افزود که از مجموع ۲۲ کتگوری کودکان آسیب‌پذیر در زون مرکز به ویژه در ولایت بامیان، شماری از آن‌ها به دلیل اعتیاد به مواد مخدر، کارهای شاقه و نبود مکان مناسب برای زنده‌گی، قربانی شده‌اند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر تأکید می‌کند که تشدید فقر، گسترش ناامنی و شیوع بیماری کرونا، به شمار کودکان کار و آسیب‌پذیر در ولایت بامیان افزوده است. وزارت کار و امور اجتماعی اما اخیراً اعلام کرده که به تازه‌گی یک مرکز حمایت از کودکان آسیب‌پذیر را در شهر بامیان فعال کرده است؛ مرکزی که ظرفیت نگهداری تنها ۲۵ کودک را دارد. این در حالی است که آمار کودکان در معرض خطر و آسیب‌پذیر در این ولایت بسیار بالا است.
عبدالحمید معصومی، آمر کار ریاست کار و امور اجتماعی بامیان، می‌گوید که در سال جاری خورشیدی، حدود هشتاد کودک کار و فقیر در مرکز بامیان از سوی دفتر حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) حمایت مالی دریافت کرده‌اند. در حال حاضر تنها دو مرکز حمایت از کودکان در معرض خطر در مرکز ولایت بامیان فعالیت دارند که به گفته فعالان و نهادهای حمایت از کودکان، این مراکز نظر به آمار بلند کودکان فقیر، کافی نیست.
بامیان، یکی از ولایت‌های فقیرنشین و کم‌تر انکشاف‌یافته در مرکز کشور است. گفتنی است که هنوز بسیاری از کودکان خانواده‌های فقیر در این ولایت مشغول کارهای شاقه، از جمله چوپانی و تهیه سوخت در فصل‌های خزان و زمستان از کوه‌ها و شهر و بازار اند. سرمای شدید زمستان، بیکاری، تشدید فقر و گسترش دامنه ناامنی در بامیان و دیگر ولایت‌های مرکزی، بر شمار کودکان کارگر افزوده است.
