بخش چهارم – حقوق مخاطب در تبلیغات تجارتی
بخش اول – حقوق مخاطب در تبلیغات تجارتی
بخش دوم – حقوق مخاطب در تبلیغات تجارتی
بخش سوم – حقوق مخاطب در تبلیغات تجارت
معیارهای قانون‌گذاری در تبلیغات تجارتی
اول – رعایت قواعد و اصول قانون اساسی
تبلیغات تجارتی در حوزه ای فرهنگ و ارتباطات و نیز سیاست و اقتصاد دارای تأثیرهای جدی است و به همین دلیل نگاهی مختصر به اصول قانون اساسی در حوزه‌های یادشده می‌تواند راهنمای ما در تدوین نظام حقوق تبلیغات بازرگانی باشد. مهم ترین قواعد مذکور در این قانون عبارتند از:
الف) حفظ و توسعه ارزش‌های اخلاقی
مقصود از اخلاق رسانه‌ای مجموعه قواعد و احکام اخلاقی ناظر بر رفتارهای ناشی از ماهیت رسانه‌ها و اقدامات متولیان آن‌ها است. اما برخی از پژوهش‌گران با تفکیک واژه‌های (اخلاق) (Moral) و (اصول اخلاقی) (Ethics) که در اغلب مطالعات و تحقیقات مربوط به رفتار رسانه‌ای و حرفه روزنامه‌نگاری به جای یک‌دیگر به کار رفته‌اند، واژه اصول اخلاقی را برای اشاره به مباحث نو در اخلاق رسانه‌ای مناسب‌تر دانسته‌اند؛ زیرا این واژه برای معرفی یک رویکرد خردگرا و حتا علمی و توجیه قواعد رفتاری به کار گرفته می‌شود و به همین سبب، اطلاق آن بر مباحث چالشی و انتقادی امروزی مناسب تر از واژه اخلاق است که صرفاً برای مشخص کردن معیارهای رفتار نیک کاربرد دارد، به جنبه تجویزی و هنجاری رفتارهای اخلاقی بر می‌گردد.
بنا بر این پیش‌رفت تکنولوژی ارتباطی و رسانه‌ای شدن زنده‌گی بشر در قالب ارتباطات جمعی، ضرورت رعایت اخلاق رسانه را توسط اصحاب رسانه در جهت حمایت از حق حریم خصوصی افراد بیش‌تر می‌کند. رعایت این موضوع برای همه رسانه‌ها لازم و واجب است؛ لذا رسانه ملی و سایر رسانه‌ها لازم است اولاً در چارچوب قوانین و دستورالعمل‌های خود ارزش‌های اخلاقی، فقهی، حقوقی و حرفه‌ای را رعایت کنند و ثانیاً مروج فضایل اخلاقی و موازین شرعی و قانونی در تعاملات فردی و اجتماعی باشند.
ماهیت نظام اسلامی افغانستان ایجاب می‌کند که کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است. ازسوی دیگر، حفظ نظم اجتماعی و خودداری از ایجاد تفرقه و تنش و درگیری‌های قومی و مذهبی از ضرورت‌های انکارناپذیر بوده و آزادی رسانه‌ها برای تبلیغات و بیان مطالب نیز مقید به آن است. به هرحال، به دلیل همین قاعده اساسی، تبلیغ کالای حرام ممنوع می‌باشد. ممنوعیت تبلیغ برای قمار، مشروبات الکلی و مانند آن، مثال‌های روشن این قاعده محسوب می‌شوند.
ب) احترام به نهاد خانواده و شخصیت زنان
خانواده به مفهوم محدود آن عبارت است از یک واحد اجتماعی، ناشی از ازدواج یک زن و یک مرد که فرزندان پدید آمده از آن‌ها آن را تکمیل می‌کنند. به تعبیر دیگر، خانواده، گروهی است متشکل از افرادی که از طریق نسب و یا سبب و رضاع با یک‌دیگر در ارتباط متقابل‌اند و فرهنگ مشترکی پدید می‌آورند و در واحد خاصی به نام خانواده زنده‌گی می‌کنند. خانواده از ارکان اساسی جامعه به شمار می‌آید که نوع عمل‌کردش و میزان حضورش در کشور، بسیار اثرگذار است.
سالیان زیادی است، که تلویزیون سرگرمی غالب خانوادها است. امروزه در جهان ارتباطاتی و عصر تبلیغات، رسانه جایگاه مهمی یافته است و هم‌چنان نقش پررنگی در زنده‌گی افراد ایفا می‌کند؛ رسانه‌ها با شکل دادن ارزش‌ها فرهنگی و بازتاب آن‌ها، به تدریج به مکانی بدل می‌شود که افراد در آن به دور از تعامل اجتماعی، در دنیای واقع، هویت خود را جست‌وجو می‌کنند. اما بدون شک، هماهنگ‌سازی این دو نهاد مهم (رسانه و خانواده) می‌تواند بر هدایت و راهبری جامعه اثر بگذارد.
بر اساس ماده ۵۴ قانون اساسی افغانستان «خانواده رکن اساسی جامعه را تشکیل می‌دهد و مورد حمایت دولت قرار دارد. دولت به منظور تأمین سلامت جسمی و روحی خانواده، بالاخص طفل و مادر، تربیت اطفال و برای از بین بردن رسوم مغایر با احکام دین مقدس اسلام تدابیر لازم اتخاذ می‌کند» بنا بر این، باید مراقب بود تا برای مثال پیام‌های تجارتی به توقعات بی‌دلیل که منجر به سخت شدن امر تشکیل خانواده می‌شود، منتهی نشود .هم‌چنین است تبلیغاتی که موجب شکاف و اختلاف خانواده‌گی و مشوق جدایی گردد. در این میان، طبیعی است که زنان نقشی اساسی در خانواده و جامعه دارند. دولت موظف است حقوق زنان را طبق قانون اساسی ایجاد و در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین کند. عدم استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنسیت زنان، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی و… باید در تبلیغات تجارتی مورد توجه جدی قرار گیرد.
ادامه دارد
