ممنوعیت واردات تیل مخصوص هواپیما از سوی طالبان در هرات

معلوماتی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نشان می‌دهد که واردات «تیل TC-1»، تیل مخصوص هواپیما، از سوی طالبان ممنوع شده است. سندی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نشان می‌د‌هد که یک مقام طالبان با ارسال نامه‌ای به حکومت ترکمنستان، از این کشور خواسته که اجازه ندهد این نوع تیل از طریق گمرک مرزی تورغندی هرات وارد افغانستان شود.

در این سند علت ممنوعیت واردات مواد سوخت مخصوص هواپیما از سوی طالبان مشخص نشده است. طالبان ممنوعیت واردات این تیل را تایید می‌کنند، اما در پیوند به سندی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، اظهار نظر نمی‌کنند.

در همین حال یک مقام حکومتی افغانستان بدون ذکر نامش می‌گوید که «تیل TC-1» از طریق گذرگاه مرزی حیرتان وارد کشور می‌شود و تاکنون مشکلی در واردات آن به میان نیامده است. بازرگانان واردکننده مواد سوخت هم می‌گویند که تیل مخصوص طیاره در بازار خریدوفروش نمی‌شود ‌و شرکت‌های واردکننده آن‌ را به‌گونه قراردادی در اختیار شرکت‌های هوایی قرار می‌دهند.

نامه طالبان به حکومت ترکمنستان

یک سند که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نشان می‌دهد که طالبان واردات «تیل TC-1»، مواد سوخت مخصوص هواپیما را به افغانستان ممنوع کرده‌اند. در این سند مسوول گمرک تورغندی هرات، به نماینده‌گی از طالبان با ارسال نامه‌ای به حکومت ترکمنستان، از این کشور خواسته است که صادرات «تیل TC-1» به افغانستان را متوقف کند.

در نامه ارسالی طالبان به حکومت ترکمنستان چنین نگاشته شده است: «محترم وزیر گمرکات و سرحدات کشور دوستِ همسایه ترکمنستان

اسلام علیکم و رحمت‌الله و برکاته

محترما، از حضور شما تقاضامندیم که تا امر ثانی تیل تی یک را موقتاً مسدود نمایید.

سپاس از همکاری همیشه‌گی‌تان

والسلام

قاری سلطان‌احمد سلیم

مدیر گمرک تورغندی»

در این نامه قاری سلطان‌احمد سلیم، مدیر گمرک تورغندی هرات، که از سوی طالبان مقرر شده است، از وزیر گمرکات و سرحدات ترکمنستان خواسته که موقتاً واردات «تیل TC-1» را متوقف کند. تاکنون مشخص نیست که آیا مقام‌های حکومت ترکمنستان چه واکنشی به این نامه طالبان داشته‌اند، اما احتمال می‌رود واردات این نوع سوخت متوقف شده باشد.

براساس معلوماتی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته‌، به‌تازه‌گی یک هیأت عالی‌رتبه از کمیسیون عمومی امور اقتصادی طالبان و مقام‌های حوزه غرب کمیسیون اقتصادی این گروه، در سفری به گمرک‌های مرزی تورغندی و اسلام‌قلعه هرات، وضعیت این گذرگاه‌های مرزی را بررسی و مدیران گمرک‌های تورغندی و اسلام‌قلعه را معرفی کرد.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در صحبت با روزنامه ۸صبح ممنوعیت واردات تیل TC-1 را تایید می‌کند، اما در پیوند به سندی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته و نامه ارسالی از سوی قاری سلطان‌احمد سلیم به مقام‌های ترکمنستان، اظهار نظر نمی‌کند.

نگرانی از افزایش بهای مواد سوخت

برخی بازرگانان واردکننده مواد سوخت در هرات می‌گویند که تیل TC-1 از طریق گذرگاه مرزی تورغندی وارد این ولایت می‌شود، اما در بازار مواد سوخت خریدوفروش نمی‌شود و شرکت‌های قراردادی پس از وارد، این تیل را در اختیار شرکت‌های هوایی قرار می‌دهند.

براساس معلومات ارایه شده از سوی واردکننده‌گان مواد سوخت در هرات، هر تُن پترول در بازار محلی این ولایت حدود ۷۰۰ دالر امریکایی خریدوفروش می‌شود؛ اما بهای هر تُن تیل TC-1 چیزی بیش‌تر از یک‌هزار دالر امریکایی است.

طی روزهای اخیر با توقف برخی محموله‌های مواد سوخت در گمرک تورغندی و کاهش میزان واردات، بهای پترول و دیزل در بازار هرات و سایر ولایت‌های کشور به‌گونه بی‌سابقه‌ای افزایش یافت و هر لیتر پترول در هرات به ۵۵ افغانی و در کابل به بیش‌ از ۷۰ افغانی رسید.

فعالان مدنی هرات هشدار می‌دهند که در صورت توقف واردات تیل TC-1، بهای تکت‌های هواپیما افزایش خواهد یافت. سیداشرف سادات، از فعالان مدنی هرات، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که افزایش قیمت‌ها قدرت خرید مردم را پایین می‌آورد و آنان را در یک تنگ‌نای سخت قرار می‌دهد.

از جانب دیگر، یک مقام حکومت افغانستان که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، به روزنامه ۸صبح می‌گوید  که تیل TC-1 از اوزبیکستان از طریق گذرگاه مرزی حیرتان ولایت بلخ وارد افغانستان می‌شود و تاکنون واردات این محصول متوقف نشده است.

این مقام حکومت افغانستان هم‌چنان افزود که واردات مواد نفتی از طریق گذرگاه مرزی تورغندی هرات به‌گونه عادی جریان دارد و طالبان از هر تانکر مواد سوخت ۳۰ هزار افغانی دریافت می‌کنند؛ اما برخی بازرگانان هراتی ادعا دارند که کالاهای وارداتی در گمرک مرکز هرات به کندی طی مراحل و ترخیص می‌شود.

تیل مخصوص هواپیما چیست و چه کاربردی دارد؟  

براساس معلومات موجود، سوخت هواپیما یا تیل TC-1 نوع خاصی از مواد نفتی است که برای تولید نیرو در هواپیماها، چرخ‌بال‌ها و دیگر هواگردها استفاده می‌شود. تیل مخصوص هواپیما معمولاً نسبت به مواد سوختی که در وسایل حمل‌ونقل زمینی استفاده می‌شود، از کیفیت بالاتری برخوردار است.

بیش‌تر سوخت‌های هواپیما انواع باکیفیتی از «نفت سفید» است که معمولاً افزودنی‌هایی برای جلوگیری از خورده‌گی، زنگ زدن، انجماد و سوختن در دمای بالا، به آن‌ها اضافه می‌شود. مواد سوخت هواپیما انواع گوناگون دارد، اما در افغانستان عموماً از تیل TC-1 استفاده می‌شود.

افزون بر هواپیماها و چرخ‌بال‌های مسافربری و غیرنظامی، هواپیماها، چرخ‌بال‌ها، جت‌‌ها و بمب‌افگن‌های نظامی هم از نوعی ویژه‌ سوخت استفاده می‌کنند و سوخت‌ وسایل حمل‌ونقل زمینی و موترها در هواپیماها جنگی کاربرد ندارد.

کارشناسان صنعت هوایی باور دارند که سوخت هواپیما از نظر حجم، غلظت، ترکیب مواد و بسیاری از ویژه‌گی‌های دیگر، با سوخت معمولی تفاوت دارد. تیل هواپیما به دلیل دارا بودن غلظت بالا و نداشتن مواد گوگردی، پس از اضافه شدن مواد مورد نیاز، مستقیماً مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

انواع مشهور مواد سوخت هواپیماهای مسافربری، هواپیماها و چرخ‌بال‌های نظامی شامل دسته‌های ذیل است: تیل JP-1، تیل JP-2، تیلJP-3 ، تیل JP-4، تیل JP-5، تیل JP-6، تیل JP-7، تیل JP-TS، تیل JP-900، تیل U-2، تیل JET A-1 و در نهایت تیل TC-1 که در افغانستان بیش‌تر از آن استفاده می‌شود.

هرچند در نامه ارسالی طالبان به حکومت ترکمنستان دلیل توقف واردات تیل TC-1 ذکر نشده، اما احتمال می‌رود که علت اصلی ممنوعیت واردات این سوخت، استفاده از آن در چرخ‌بال‌ها و هواپیماهای نظامی است و طالبان با ممنوعیت واردات آن‌، می‌خواهند هواپیماهای نظامی حکومت را زمین‌گیر کنند.