هشدار رییس جمهور از روزهای سخت: طالبان صلح نمیخواهند، زمان اتحاد فرا رسیده است
حسیب بهش

با برگشت هیأت دولت از دوحه، ارگ میگوید که طالبان صلح نمیخواهند و به این ترتیب زمان اتحاد و کمربستن علیه این گروه فرا رسیده است. محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور از سفر هیأت دولت به دوحه برای دیدار با این گروه به عنوان «اتمام حجت» یاد کرد و گفت که طالبان میخواهند با شمشیر قضاوت کنند. رییس جمهور افزود که پاکستان هرچند طالبان را در روی کاغذ «وحشی» میخواند و از کشیدن این گروه به میز مذاکره اظهار عجز میکند، اما در میز از دولت میخواهد که برای تغییر در موقفگیری آن گروه، میدان جنگ را تغییر دهد. او گفت که پاکستانیها طالبان را زنگ خطر برای خودشان تلقی میکنند و هیچ سیاستمدار و حزب عمده آن کشور خواهان برپایی نظام طالبانی در کشور خودشان نیستند. اشرف غنی تأکید کرد که هیچ معامله یا ارادهای برای معامله وجود ندارد و ضعف اخیر در برخی از نقاط، نتیجه مداخله سیاسی در نهادهای امنیتی است. او اما گفت که پس از این ترفیع سربازان در جیب و بازوی خودشان است و هر فردی که نیت دخالت دارد، از صف دولت خارج شود. به گفته رییس جمهور، طرح عاجل و عملی برای سه تا شش ماه روی دست گرفته شده است و تغییر شرایط کنونی زمان زیادی در بر نمیگیرد. آقای غنی این تغییر را منوط به موقف قوی و برنامه درست خواند که بر هماهنگی میان مردم و دولت استوار است.
محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور از رسیدن «روزهای سخت» خبر میدهد. او که روز سهشنبه، بیستونهم سرطان بیانیه عیدیاش را ارایه میکرد، گفت که «طالبان نیت و اراده صلح را ندارند.» به گفته رییس جمهور، دلیل فرستادن هیأت از سوی دولت به دوحه نیز همین بود که اتمام حجت شود؛ زیرا به باور او، دولت نیت صلح دارد و برای آن قربانی نیز داده است، در حالیکه طالبان نیت آن را ندارند. آقای غنی گفت که اکنون باید بر همین اساس تصامیم بعدی گرفته شود.
او افزود: «به جهانیان گفته بودیم که رهایی پنج هزار زندانی اشتباه بزرگ بود. آن زمان به جهان، سیاستمداران و کارشناسان گفتیم که این عواقب وخیم دارد. من گفتم که با این طالبان تقویه میشوند، فریب میدهند و آنان افرادیاند که روی تعهد ایستاد نیستند. امروز ازشان بپرسید همه قرارداد را که امضا کردیم، از انس حقانی و مالیخان گرفته تا همهشان، کجا هستند؟ یک فرقه را در اختیارشان قرار دادیم و این فرقهای است که جنگ را مدیریت میکند.»
او گفت که در آن زمان خارجیها و برخی از افغانها شک داشتند که دولت نیت صلح ندارد و دولت نیز بدون آنکه چه چیزی به دست میآورد، یا راهکار واضحی داشته باشد، پنج هزار زندانی را تنها برای شروع مذاکرات رها کرد. رییس جمهور تصریح کرد که با وجود این اقدام، طالبان هنوز برای «مذاکرات جدی و معنادار» آماده نشدهاند. محمداشرف غنی گفت: «در دو سال گذشته بدبختانه جمهوریت از هر طرف تخریب شد. برای بعضی ها این باور داده شد که به تنهایی میتوانند به صلح برسند و در پشت پرده به نتیجه رسیده میتوانند. از این باید درس وحدت بگیریم. گذشته را نمیتوانیم بسازیم، اما درسهای آن باید واضح باشد.»
پاکستان هوادار استقرار نظام طالبانی در کشور خودشان نیستند
رییس جمهور تصریح کرد که هر مقام پاکستانی پشت پرده به وی میگوید که «طالبان وحشی هستند». به گفته وی، عمرانخان نیز از درگیری شبیه مجاهدین میان اعضای این گروه خبر داده است. آقای غنی گفت که پاکستان در نشست تاشکند تصریح کرد که به دلیل نداشتن نفوذ بر طالبان، نمیتواند این گروه را به میز مذاکره بیاورد و روی کار آمدن طالبان نیز یک خطر برای آن کشور است. با این حال آقای غنی گفت که پاکستان این خطر را نه برای خودشان، بلکه برای افغانستان میخواهند؛ زیرا به گفته او، هیچ سیاستمدار یا حزب عمده آن کشور حاضر نیست که نظام طالبانی را در پاکستان بپذیرد.
به این ترتیب رییس جمهور غنی گفت که قانون اساسی کنونی اسلامیترین قانون اساسی در جهان است و اگر پاکستان حضور طالبان را میخواهند، یک چنین نظام را برای خودشان نیز بخواهند. محمداشرف غنی افزود که مقامات پاکستانی از مفید نبودن برقراری نظام طالبانی برای کشورشان سخن میگویند، در حالی که رسانههای آن کشور همهگی به حمایت از طالبان برخاستهاند. او بر تخریب زیربناها توسط طالبان انتقاد کرد و گفت که این گروه در مورد اینکه چرا حبالوطن برایش ننگ دانسته میشود، وضاحت دهد. به گفته رییس جمهور، طالبان ۱۵۰ مسجد و ۲۶۰ تعمیر را که به گفته او «به خون جگر مردم ساخته شده» را ویران کردهاند.
رییس جمهور خطاب به طالبان گفت که مناسبات این گروه با گروههای جیشالمحمد، لشکر طیبه و القاعده به چه اساس بنیانگذاری شده و چه تعهدات سریای دارند. به گفته رییس جمهور، طالبان پیشتر ادعا داشتند که دولت مناسبات بینالمللی دارد، در حالیکه اکنون مناسبات بینالمللی با خروج نیروهای خارجی تغییر کرده است. رییس جمهور در ادامه به طالبان گفت که دلیل جنگشان را توضیح دهند. به گفته آقای غنی، اگر طالبان افغان هستند، در چارچوب افغانستان جمع شوند و در غیر آن در صورت ترجیح دادن تبدیلی کشور به میدان جنگ تروریستها و گرفتن زندهگی شهروندان، دولت این حق را به آن گروه نخواهد داد.
محمداشرف غنی افزود که طالبان در پاکستان زندهگی کردهاند، در همانجا نیز پناهگاه دارند و نیاز است بپرسند که چه قانونی در آنجا حاکم است؛ زیرا به باور رییس جمهور، هنوز قانون انگلیسها در پاکستان عملیشدنی است. او افزود که طالبان در قطر مذاکره میکنند، در حالی که زنان در دانشگاه قطر حضور دارند و بزرگترین پایگاه امریکا نیز در همان کشور موقعیت دارد. آقای غنی تصریح کرد که طالبان باید به مردم حساب دهند که در آینده از آنان چه میخواهند.
مردم صلح میخواهند، طالبان از زور حرف میزنند
به باور رییس جمهور، طالبان برای مردم افغانستان و به ویژه زنان یک ذره پیام مثبت ندارند. او افزود: «حرف اینجاست که طالبان به شمشیر قضاوت میکنند. اگر قضاوت به شمشیر است، باز این ملت میفهمند که قضاوت شمشیر را چگونه جواب بدهند». او گفت که پاکستان به گونه واضح از دولت افغانستان میخواهد که میدان جنگ را تغییر دهد تا به این ترتیب طالبان موقفدیگری را اختیار کنند. به گفته رییس جمهور، با خروج نیروهای بینالمللی، طالبان بدون کسب «قدرت» بهانهای ندارند و به همین دلیل نیز مشروعیت اسلامی و ملی را نیز از دست دادهاند. او گفت که عالمان دین، به شمول مدارس پاکستانی جنگ این گروه در افغانستان را مشروع نمیخوانند.
به باور محمداشرف غنی، در شرایطی که مردم همه متوجه خطر هستند، او در فضای غبارآلود کنونی «فرصت» را میبیند. آقای غنی آینده را از آن افغانها دانست و تصریح کرد که این کار تا حد زیاد بستهگی به ایستادهگی مردم دارد. او خطاب به شهروندان گفت که اگر نیت و اراده دارند، سرزمینشان را حفظ کنند؛ زیرا به باور رییس جمهور، هم اکنون سرمایه کافی برای حفظ کشور وجود دارد.
به گفته رییس جمهور غنی، همه مقبرههای بزرگ پاکستان توسط افغانها ساخته شده است. او افزود: «مردم یادشان نرود که تمام مقبرههای بزرگ پاکستان در محور افغانها ساخته شده است. داتای گنجبخش نام اصلیش هجویری گنجوی است. ملتان هم از مقبرههای بزرگش را ببیند، کلشان از طبقه چشتیه است. ما توسط صوفیهای عظام و علمای کرام، اسلام را انتشار دادیم. آیا طالبان میخواهند که مدارس پاکستان تصامیم اساسی آینده افغانستان را بگیرند؟ قانون اساسی ما زیر پای گذاشته شود و به فیصلههای مدرسه حقانی و مدرسه عثمانی تسلیم شود».
رییس جمهور افزود که در این جریان به پیامهای مردم نیز با دقت گوش داده است. او گفت: «مردم زندهگی میخواهند، اما طالبان میخواهند به آنان مرگ بدهد. ما مرگ را نمیخواهیم، ما ترجیح ما بالای زندهگی است و بخاطر زندهگی، در مقابل تجاوز ایستادهگی میکنیم. مردم صلح، موقف، زندهگی با عزت، آزادی، وحدت ملی، دولت قوی و بیطرفی که همهگی ارزشهای ما است. کودکان ما آرزوهای بزرگ دارند. ما میخواهیم که اطفال ما عملی شدن آرزوهای شان را ببیند. پنج نسل ما در ۴۲ سال اخیر غیر از غم، خون و رنج چیزی ندیده است و ما میخواهیم که ختم این غم و رنج را ببینیم».
لزوم دفاع از سرمایههای ملی
به این ترتیب محمداشرف غنی میگوید که باید هر فرد جامعه از وطن، سرمایه، داشتهها و آیندهاش دفاع کند. او این کار را نه تنها مسوولیت سرباز؛ بلکه مسوولیت مرد، زن، پیر و جوان خواند و آن را «موقف ملی» نامید. او عید کنونی را «عید سرباز» خواند؛ زیرا به گفته رییس جمهور، نیروهای امنیتی و دفاعی در جریان ۲۰ سال گذشته و به ویژه در سه ماه اخیر با جانفشانی و قربانیهای زیاد از خاک و ناموس سرزمین به گونه صادقانه دفاع کردهاند.
آقای غنی گفت که روزهای سختی آمده است، اما نیاز نیست که در مورد عملکرد افراد صحبت شود؛ زیرا به گفته او، تاریخ ثابت کرده است که گذشته را نمیتوان تغییر دارد، اما فردای افراد به اعمال امروزشان بستهگی دارد. رییس جمهور تصریح کرد که برای سه یا شش ماه آینده طرح آنی وجود دارد و هفته گذشته روی این بحث شده است که یک طرح عاجل و عملی وجود داشته باشد تا وضعیت جنگ را تغییر دهد. او بخش اول این طرح را استعمال قوای امنیتی و دفاعی بر اساس اولویتها دانست؛ زیرا به باور آقای غنی، تجربههای جنگهای جهانی نشان میدهد که تمرکز قوا و استفاده به بهترین روش از آن نهتنها مهم؛ بلکه حیاتی است.
رییس جمهور افزود که برخی به دلیل عدم تمرکز و استعمال نکردن قوا بر اساس یک طرح نظم، همه چیز را از دست میدهد و شمار دیگر نیز به دلیل تمرکز، همه چیز را به دست میآورد. او اطمینان داد که نیروهای امنیتی همه چیز را به دست خواهد آورد. او گفت که اگر اولویتها تعیین و به گونه منظم اجرا شود، در آن صورت دولت هدف اصلی و اساسی خود را به دست خواهد آورد. او بر سهم مردم در این روند تأکید کرد؛ زیرا به باور رییس جمهور، به یک دفاع و حمایت ملی نیاز است.
محمداشرف غنی تصریح کرد که میلیاردها دالر سرمایه در شهرها وجود دارد. او محافظت از نظام را با ملکیت شخصی پیوند زد و گفت که این دو از یک دیگر جدا نیست. او افزود: «آنانی که برای حفاظت از نظام، ملکیت و زندهگیشان آماده هستند، ما حاضریم که از همهگی آنان استفاده کنیم، اما همهگی آن در چوکات دولت و نیروهای امنیتی خواهد بود. نه به خودسری در این مملکت جای است و نه به ملیشهسازی». او به زنان نیز اطمینان داد که نظام از آنان است و آنان نیز از نظام هستند.
مداخلات سیاسی در نهادهای امنیتی منتفی است
همزمان با این موقفگیریها، رییس جمهور غنی میگوید که پس از این از هر نوع مداخله سیاسی در نهادهای امنیتی جلوگیری میکند. او با لحن تُند افزود: «پیام ملت ما این است که سیاست و مداخله را از نهادها امنیتی و دفاعی بکشیم. روزی که مقرری به اساس واسطه و وسیله میشود، نتیجه آن شکست، بزدلی و گریختن از میدان است. چرا به یونیفورم مقدس ما توهین شد؟ زیرا که مداخله سیاسی وجود داشت. ختم مداخله سیاسی عزم ملی ما است».
به گفته رییس جمهور، پس از این ترفیعات هر نظامی در جیب و بازوی خود خواهد بود. محمداشرف غنی تصریح کرد: «ارتش افغانستان اطمینان داشته باشد که هیچ فردی در ترفیعات و مقرریتان دخالت نمیکنند. هر کسی که این کار را میکند، از صف دولت بیرون شود. به گونه واضح برایتان میگویم، چرا که فردا مه ملامتی را به دوش نمیگیرم. به عنوان سرقوماندان اعلای قوای مسلح افغانستان به نیروهای امنیتی اطمینان میدهم که هر نوع حمایت با شما است. ترفیعات شما در جیب و بازوی شما است، نه در دست سیاسیون و تاجران سیاسی.»
او همین مداخلهها را دلیل ضعف در صفوف نیروهای امنیتی خواند. رییس جمهور گفت: «به دلیل همین مداخله سیاسی، ضعف آمد. در مقرری به جای مکافات و مجازات، مداخله آمد. اگر میخواهید که نسلهای آیندهتان در این سرزمین زندهگی کنند، مداخله را متوقف کنید. من مداخله را نمیپذیرم. فساد در غذای سرباز ما قابل تحمل نیست. قراردادی بادارهای ما نیست. قراردادی به سرباز مسوول است نه سرباز به قراردادی».
او گفت که اولویتها در بودیجه دولت نیز باید تعیین شود؛ زیرا به باور آقای غنی، پس از این هیچ گونه مصارف تجملی دولت تحمل نمیشود. او گفت که از همه امکانات باید در راستای حفاظت از نوامیس ملی استفاده شود. رییس جمهور همچنان گفت که باید در بخش اداری دولت نیز تغییر واضح بیاید.
طالبان به جای گوسفند، انسان به قربانگاه آوردهاند
برنامه ادای نماز عید در ارگ با اصابت برخی از راکتها در اطراف ارگ روبهرو شد. رییس جمهور در بخشی از سخنان به این مورد نیز اشاره کرد. او گفت: «عید همیشه با خوشی همراه میباشد، اما باز هم دیدید که چند راکت را میاندزند ، خیال میکنند که راکت ما را موجب از این خواهد ساخت که نماز را ترک کنیم. دیدید کسی از جایش شور خورد؟ این کشور را با راکت گرفته نمیتوانید، این کشور قلب میخواهد. سلطان قلبهای افغانستان شوید، بیایید در آزادی انتخاب کنید. حق انتخاب را دارید. در یک روند ملی داخل شوید، مردم را قناعت بدهید، ببینید که مردم ازتان قهرمان میسازد. اما اگر فکر کنید که با راکت اراده را …، تنها پیام مرگ را میآورید. پیام ما پیام زندهگی است».
او حتا تأکید کرد که طالبان به جای گوسفند، انسان را به قربانگاه میآورند. رییس جمهور غنی گفت: «طالبان به جای گوسفند، انسان را در قربانگاه آورده است. طالبان و همکاران شان تاریکی میآورند، ما در پی روشنایی هستیم. صلح هنوز هم خواست همه مردم و برنامه حکومت است». او اما تصریح کرد که اگر طالبان تعادل را برابر نسازند و به وضعیت تغییر ندهند، در آن صورت صلح هدیره خواهد دید.
به پیشبینیها توجه نکنید
محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور در بخشی از سخنانش گفت که جهانیان در ۲۰۰ سال اخیر پیشبینیهایی داشتهاند، اما این پیشبینیها در مورد افغانستان درست نبوده است. رییس جمهور از مردم نیز خواست که به این پیشبینیها توجهی نداشته باشند. او افزود: «یک نقطه قابل ذکر است، تمام مطبوعات بینالمللی پر از این است که سقوط میآید و این و آن میشود. مرا یک بار در ۲۰۰ سال گذشته نشان دهید که پیشبینیهای بینالمللی در باره افغانستان به واقعیت منجر شده باشد؛ حرف است. از اینها مناظره و مناقشههای داخلی این کشور ها است. ما میبینیم و تبصرهها را میشنویم، اما این تبصرهها آینده ما را تعیین نمیکند. آینده افغانستان در افغانستان توسط افغانها تعیین میشود.
او در این میان از عملکرد برخی از افراد نیز یاد کرد. رییس جمهور افزود: «در یک میدان هوایی ما یک کسی در سلسله مراتب نبود، اگر نامش به یادم باشد، میرویس بود. تصمیم گرفت که این سرمایه ملی را رها کرده نمیتواند. میدان هوایی شیندند در هرات امروز هم در دست توانای ما است. در بادغیس چهار پنج نفر جمع شدند. طالب به اندازهای تکان خورد که درخواست آتشبس یک طرفه کرد. طالب نه شش متر است و نه ۴۰۰ کیلو وزن دارد و اگر ۴۰۰ کیلو وزن میداشت، از رفتن نمیبود. انسانها هستند که تاریخ میسازند و در اینجا است که فرق واضح میشود».
نه معامله است و نه نیت معامله
رییس جمهور غنی در ادامه بیانیهاش بر نقش نظم و انسجام میان مردم و دولت در جنگ کنونی اشاره کرد. او گفت که در بخشهایی از خوست که قطعه سرخ یک هزار و ۷۰۰ نفری طالبان حضور داشتند و آن سوی آن نیز وزیرستان موقعیت داشت، حتا یک پوسته سقوط نکرده است. او گفت که موضوع اساسی در وضعیت کنونی، ظرفیت نه؛ بلکه مدیریت است.
محمداشرف غنی افزود: «به عنوان خدمتگار اول و سرقومندان اعلا برایتان میگویم که نه معامله است و نه نیت معامله. تکرار میکنم، نه معامله است و نه نیت معامله. کسانیکه در این خاک معامله کردند، نامشان بعد از صدها سال ننگین است. ما مردم معامله نیستیم، مردم اراده هستیم. معامله سر چی کنیم؟ فقیری مه نشانه اراده مه است. برای حفظ نظام و دفاع از وطن اراده و برنامه محکم داریم».
او گفت که دلیل نشستهای اخیر این بوده است که اولویتها تعیین شود و این کار شده است. رییس جمهور تصریح کرد: «به دیگران گوش نکنید. این را به عنوان به عنوان یک مو سفید افغانستان از همه تان خواهش میکنم. وقت کمر بستن و وحدت است. ملامتی را بگذارید، چیزی که شده است، گذشته را از یاد ببرید. آقای غنی افزود که میان سخن و عمل تفاوت است و هرچند افغانها بر تاریخشان استناد کنند، برای شماری پذیرفتنی نخواهد بود.
رییس جمهور گفت: «هم منطقه و هم جهان در انتظار است که بدانند افغانها چی میکنند. تمام منطقه و تمام دنیا در حالت انتظار است. میخواهند بفهمند که در این سه ماه و شش ماه آینده افغانها چی میکنند. اگر عزم، انسجام و وحدت را دیدند، همه آنان جمع میشوند و اگر خدای نکرده ندیدند، پشت منافع کوچکشان میگردند. امروز ما به منطقه قناعت میدهیم که در ثبات، رفاه، استقلال و عزت افغانستان منافع خودشان است. بیایید که برای شان ثابت کنیم».
او گفت که این کار زمان زیادی را در بر نمیگیرد. به گفته محمداشرف غنی، این کار تنها «یک موقف قوی و برنامه درست میخواهد». رییس جمهور در بیانیهاش افزود: «باز هم تکرار میکنم، خیلی وقت نمیخواهد. من از شما سالها قربانی نمیخواهم. سه تا شش ماه موقفگیری واضح، وضعیت را تغغیر میدهد، افکار را تغییر میدهد و باورمندی میآورد». او گفت که مردم نمیخواهند ۲۰۰ سال به عقب بازگردند و انتخابشان نیز واضح است.
رییس جمهور تصریح کرد: «انتخاب ما واضح است. تنها برای خود تصمیم نمیگیریم، برای ۳۵ میلیون افغان تصمیم نمیگیریم؛ بلکه برای پنج نسل آینده افغانستان تصمیم میگیریم. یا در تاریخ نام ما ثبت میشود که آینده آنان را تامین کردیم، یا خدای نخواسته میگویند که عقل و درک اراده نداشتهایم». او گفت که کامیابی ممکن است و تاریخ را گواه آن خواند.
با این حال رییس جمهور گفت که در چنین شرایطی هیچ فردی نباید امتیازطلبی کند. او افزود: «در روزهای ایثار و فداکاری قرار داریم. در این روزها نباید کسی امتیاز طلبی کند؛ بلکه همهگی نشان دهند که برای وطن چه کرده میتوانند. باز هم تکرار میکنم که آغوش جمهوریت فراخ است و همه ما در آن میگنجیم. بعد از این که بقای خویش را تامین کردیم، به یک بحث ملی خواهیم پرداخت».
گفتنی است که در آخرین سفر هیأت اعزامی دولت به دوحه، طالبان بیشتر گزینهها را رد کردهاند. این در حالی است که این گروه برخلاف سایر سالها، این بار از اعلام آتشبس در روز عید نیز خودداری کردند. طالبان پس از آغاز ماه می، خشونتها را در سراسر کشور افزایش دادهاند و تا کنون بیش از ۱۰۰ ولسوالی را تصرف کردهاند. با این حال نهادهای امنیتی گفتهاند که به زودی عملیاتشان را آغاز و مناطق از دست رفته را از کنترل طالبان خارج میکنند.