ریختن فاضلاب به درون ساختمان‌ها؛ گال را گنجشک می‌خورَد، لت را بودنه
اعجازالحق سامی
به دنبال اقدامات واکنش‌برانگیز اخیر شهرداری کابل، این نهاد برای اولین بار فاضلاب آبروها را به درون بعضی از بلندمنزلها ریخت؛ اقدامی که مقام‌ها در شهرداری کابل آن را تجویز انضباطی می‌خوانند. به گفته‌ی آنان، این دستور از سوی معاون اول ریاست جمهوری در نشست ۶:۳۰ صبح داده شده است.
این اقدام با موجی از استقبال و انتقاد شهروندان روبه‌رو شده است. برخی از شهروندان این تصمیم را خلاف اصول اخلاقی عنوان می‌کنند و خواهان برخورد جدی، اصولی و دایمی با این موارد هستند. شماری دیگر اما این اقدام را به عنوان «عبرت» به دیگر مالکان بلندمنزلها یاد کرده از آن استقبال می‌کنند. این در حالی که است که آسیب‌های از این ناحیه بیش‌تر متوجه کرایه‌نشینان است. آگاهان حقوق هرچند می‌گویند که این اقدام از نگاه حقوق شهروندی مناسب نیست، اما تصریح می‌کنند که چنین مواردی در قانون صراحت نیافته است و به همین دلیل نمی‌توان آن را تایید یا رد کرد. آنان تصریح می‌کنند که چنین اقداماتی در مواقع حساس از سوی نهادها به عنوان «تأدیب» و به گونه‌ی معدود مد نظر گرفته می‌شود. شهرداری کابل اما تصریح می‌کند که راه‌حل این معضل، معیاری‌سازی ساختمان‌ها است و این نهاد دستورالعملی تازه را در مورد تخلفات ساختمای روی دست دارد. به گفته‌ی مسوولان، قرار است این کارشیوه به زودی تصویب شود و در آن، جریمه و حبس به عنوان جزا در نظر گرفته شده است.
در ادامه اقدامات واکنش‌برانگیز شهرداری کابل، این نهاد تصاویری از ماهیت برخوردش با تخلفات ساختمانی را نشر کرده است. این اقدامات در ناحیه‌های دهم و دوازدهم شهر کابل انجام شده است. در تصاویر که از آدرس شهرداری کابل نشر شده، دیده می‌شود که فاضلاب «عزیزی تاور» واقع در سرک مقابل پارک شهر نو از مربوطات حوزه دهم، به تهکوی آن انتقال یافته است. شهرداری کابل روز شنبه، هشتم قوس، نیز تصاویری را نشر کرد که نشان می‌داد کارمندان این نهاد فاضلاب یک ساختمان در ناحیه دهم شهر کابل را به درون یک دکان سلمانی هدایت داده است. افزون بر این، کارمندان شهرداری روز یک‌شنبه، نهم قوس، فاضلاب یک تالار عروسی در ناحیه دوازدهم شهر کابل را به محوطه این تالار ریخته‌اند.
این اقدامات شهرداری، واکنش‌های مختلفی برانگیخته و با موجی از استقبال‌ها و انتقادها در میان مردم و کاربران رسانه‌های اجتماعی روبه‌رو شده است. ساکنان بلندمنزل عزیزی تاور از این اقدام انتقاد می‌کنند و آن را گام «عجولانه» و «خلاف اصول شهروندی» عنوان می‌کنند. آنان می‌گویند، تانکر فاضلابی که به زیرزمین این بلندمنزل تخلیه شد، از آبرو مقابل این ساختمان نبود و از جای دیگری آورده شده است. یکی از کارکنان این بلندمنزل گفت که آنان همواره فاضلاب را با استفاده از تانکرهای شخصی به مکان‌های دیگر انتقال می‌دهند. این شهروندان تصریح می‌کنند که آسیب‌های این اقدام شهرداری و تصمیم معاون اول ریاست جمهوری بیش‌تر از مالکان ساختمان‌ها، به کرایه‌نشینان وارد می‌شود. شماری از شهروندان از این‌گونه برخوردها انتقاد می‌کنند و آن را خلاف اصول و اخلاق شهری می‌دانند. این شهروندان می‌گویند که حکومت می‌تواند با اعمال جریمه سنگین بر مالکان ساختمان‌ها، افزون بر کمک به عواید دولت، فرد گناه‌کار را مجازات کند.
این اقدام با انتقاد برخی از کاربران رسانه‌های اجتماعی نیز روبه‌رو شده است. شمار زیادی از کاربران نوشته‌اند که شهرداری کابل باید به جای ایجاد خطرهای صحی برای ده‌ها خانواده ساکن در ساختمان، مسوولان آن را مورد پی‌گرد و جریمه نقدی قرار دهد.
از سویی هم شماری دیگر از شهروندان این اقدام شهرداری کابل را برای تامین نظم شهری و محو تخلفات ساختمانی موثر می‌دانند. با این حال، برخی از مسوولان در حکومت خواستار تجدید نظر در برخوردها با شهروندان شدهاند. شاه‌حسین مرتضوی، مشاور فرهنگی رییس جمهور، روز یک‌شنبه در صفحه فیس‌بوکش نوشت: «اقدامات شاروالی کابل قابل قدر است. اگر در شیوه‌های جریمه برای متخلفان تجدید نظر شود، بهتر است. رفتار ما و متخلفان باید متفاوت باشد!»
از سوی دیگر شماری از حقوق‌دانان به این باور اند که تنها از جریمه نقدی به عنوان اقدام تادیبی در کود جزا یاد شده است. به گفته این آگاهان، تاکنون مواد قانون وجود ندارد که انجام دادن یا ندادن این اقدام تادیبی از طرف شهرداری را توجیه یا رد کند. وحید فرزه‌یی، آگاه مسایل حقوقی، در این خصوص گفت که شهرداری تنها در صورتی می‌تواند دست به چنین اقدامات تادیبی بزند که شهروند یا مالک ساختمان به سه اخطار پی‌هم شهرداری در مورد تخلفات شهری توجه نکرده باشد. وی هرچند این گام را بحث تادیبی در شرایط کنونی خواند، اما تصریح که این برخوردها از نگاه حقوق شهروندی مناسب نیست. با این حال، آقای فرزه‌یی از برخوردهای جدی در سایر کشورها هنگام مبارزه با ویروس کرونا به عنوان نمونه یاد کرد و گفت که با توجه به «معدود» بودن این اقدامات و توجه نکردن مردم به توصیه‌ها، چنین گامی می‌تواند از گزینه‌های مورد نظر برای متوجه کردن شهروندان باشد.
شهرداری کابل اما می‌گوید، فاضلابی را به درون ساختمان تخلیه کرده‌اند که از سوی این بلندمنزلها به آبروها وصل شده بود. سمیرا رسا، سخنگوی این نهاد، روز سه‌شنبه، یازدهم قوس، به روزنامه ۸صبح گفت که این اقدام به عنوان «تجویز انضباطی» در نظر گرفته شده است تا با انجام چند اقدام، بتوانند از انجام بیش‌تر این عمل توسط مالکان بقیه بلندمنزلها جلوگیری کنند. بانو رسا افزود که این اقدام بر اساس فیصله معاونت اول ریاست جمهوری در نشست ۶:۳۰ صبح، انجام می‌شود.
از سوی دیگر، شهرداری کابل می‌گوید که کارشیوه جدیدی در مورد تخلفات ساختمانی از سوی این نهاد به کابینه سپرده شده است. به گفته مسوولان، قرار است این کارشیوه به زودی تصویب شود. در این طرح، برای کسانی که خلاف قوانین و دستورالعمل‌های شهرداری دست به ساخت‌و‌ساز بلندمنزل زده‌اند و انضباط شهری را مراعات نمی‌کنند، مجازات در نظر گرفته شده است. این مجازات جریمه نقدی و در مواردی زندانی شدن را شامل است. سمیرا رسا افزود که شهرداری کابل فهرست مالکان ۵۰۰ ساختمانی که مرتکب تخلفات ساختمانی شدهاند را به وزارت امور داخله فرستاده است.
این همه در حالی است که ماستر‌پلان فاضلاب شهر کابل هنوز عملی نشده است. قرارداد ساخت سیستم فاضلاب شهر کابل در نیمه‌های دلو سال گذشته امضا شد، اما قرار است کار آن با تاخیر در نیمه‌های سال آینده تکمیل شود. پیش از این نیز اقدام امرالله صالح، معاون اول ریاست جمهوری و داوود سلطان‌زوی، شهردار کابل، برای تخریب سینما پارک اعتراض‌هایی را به دنبال داشت.
