بخش دوم – دو سال از دادخواهی «اترا کجاست؟» گذشت؛ پس از دو سال نتیجه کجاست؟
میرویس آریا، عضو گروه هماهنگی «اترا کجاست؟»
چرا کیفیت خدمات مخابراتی و اینترنت در افغانستان خوب نیست؟ آنچه از دوسال دادخواهی آموخته‌ام
در قسمت نخست نوشتم که کیفیت پایین خدمات مخابراتی و اینترنت در افغانستان عوامل متعدد دارد، اما به نظر ما نقش چهار عامل برجسته‌تر است. از جمله این چهار مورد، در قسمت نخست تنها به این اشاره شد که گسترش فایبر نوری و نوسازی زیربنا، تأسیسات و وسایل عرضه خدمات مخابراتی چه تأثیری روی کیفیت خدمات مخابراتی و اینترنت دارد. در این قسمت به دو عامل دیگر اشاره می‌شود که در کنار فایبر نوری و تأسیسات و وسایل عرضه خدمات، روی کیفیت خدمات مخابراتی و اینترنت تأثیر دارد.
پاک‌سازی اخلال‌کننده‌ها
فعالیت بیش از حد ابزارهای الکترونیک، مانند جمرها و بوسترها مانع فرستادن و دریافت خدمات مخابراتی و اینترنتی به گونه شفاف می‌شود. چنان‌که می‌دانیم، جمرها بیش‌تر برای خنثاسازی سیگنال‌های الکترونیک طراحی شده و قطع موج و سیگنال‌های الکترونیکی فعال در چهار اطراف آن، کارکرد اصلی آن است. در افغانستان و به‌ویژه در شهر کابل، از جمرها برای صدمه زدن به موج‌های برقی که برای انفجار دادن بمب‌های کنترل از راه دور اداره می‌شود، استفاده می‌گردد.
جمرهای قدرتمند، به گونه گسترده‌ای به افغانستان وارد شده و همین حالا مورد استفاده است. از طرف دیگر، افزایش ناامنی‌ها و به‌ویژه گسترش انفجار بمب‌های مقناطیسی، استفاده از جمرها را بیش‌تر مروج ساخته است و بیم آن وجود دارد که روند استفاده از آن گسترده‌تر نیز شود و اخلال بیش‌تری در خدمات اینترنت و تلفن رونما گردد.
بوسترها و ریپیترها که برای افزایش قدرت جذب سیگنال و متراکم ساختن آن در یک نقطه خاص نصب می‌گردد، از دیگر اخلال‌کننده‌گان خدمات است که با گسترده‌گی پخش شده و فعال است.
اکثریت وسایل و ابزارهایی که سبب اخلال در خدمات می‌شود، به گونه غیرقانونی وارد می‌گردد و به فروش می‌رسد و به گونه غیرقاعده‌مند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای فراهم‌سازی زمینه عرضه خدمات باکیفیت تلفن و اینترنت، قاعده‌مند ساختن استفاده از جمرها یا خنثاکننده‌ها و نیز کنترل استفاده از بوسترها و ریپیترها امر خیلی ضروری است. در این زمینه کار قابل لمس صورت نگرفته و با گذشت هر روز این مشکل بزرگ‌تر نیز شده است.
این معضل را مردم و شرکت‌های مخابراتی نمی‌توانند حل کنند و مسوولیت آنان نیست. این مکلفیت دولت افغانستان و به‌ویژه اداره اترا است تا به عنوان تنظیم‌کننده سکتور، استفاده از جمرها و بوسترها را قاعده‌مند و کنترل کند. برای دست‌یابی به این امر، اداره اترا بدون همکاری سایر نهادهای دولتی و به‌ویژه نهادهای امنیتی نمی‌تواند، کاری انجام دهد.
چنانچه معضل جمرها و سایر اخلال‌کننده‌ها در شهر کابل گسترده‌تر از هر شهر افغانستان است، ممکن است عضویت یک‌تن از مأموران بلندرتبه اداره اترا در جلسات شش‌ونیم در معاونیت نخست ریاست جمهوری، خیلی موثر تمام شود. اما باید ذکر کرد که شرکت‌های مخابراتی از گذشته تا حالا از معضل جمرها و بوسترها به صورت گسترده برای توجیه خدمات کم‌کیفیت خویش نیز استفاده کرده‌اند. لازم است تا شرکت‌ها در مناطقی که مشکل جمرهای بزرگ و ثابت وجود ندارد، کیفیت خدمات را برای مشترکین بهبود ببخشند تا اعتماد از دست رفته مردم و مشترکین نسبت به شرکت‌ها دوباره به دست آید. اداره اترا نیز باید مناطقی را که در آن اخلال‌کننده‌ها فعال است، به صورت دقیق شناسایی و فهرست کند و برای بلند بردن کیفیت خدمات در مناطقی که مشکل جمر در آن وجود ندارد، به شرکت‌های مخابراتی هشدار و ضرب‌الاجل رسمی ارسال کند.
نظارت دولتی و مردمی از عرضه خدمات
اداره اترا به عنوان مرجع تنظیم‌کننده سکتور که وضع‌کننده و تطبیق‌کننده قوانین مربوط به سکتور مخابرات افغانستان است، نیاز به بلند بردن ظرفیت تخنیکی برای نظارت گسترده‌تر و سریع‌تر از کیفیت عرضه خدمات دارد. با ساختار و روش‌های قدیمی که فعلاً در اداره اترا حاکم است و با ظرفیت پایین تخنیکی که این اداره با آن مواجه است، نمی‌توان نظارت لازم و موثر را از کیفیت خدمات انجام داد.
اداره اترا بودجه کافی دارد. نیاز است تا این اداره، روی بلندبردن ظرفیت تخنیکی و به کارگیری روش‌های جدیدتر برای نظارت از کیفیت، سرمایه‌گذاری کند و ساختارهای قانونی کهنه و کاغذی را در این زمینه، سریع‌تر و دیجیتال بسازد. از طرف دیگر، ضرورت داریم تا قوانین و طرزالعمل‌های موجود به صورت جدی عملی شود و برای رفع خلاهای موجود، قوانین و طرزالعمل‌های جدید به وجود بیاید. با تخطی و تخلف باید با جدیت و بدون در نظرداشت هیچ‌گونه تبعیض و مصلحتی، به گونه منصفانه برخورد شود. این کار از سال‌های زیادی صورت نگرفته بود، اما در جلسات تصمیم‌گیری بورد اترا، در این زمینه کار صورت گرفته و این اداره جدیت بیش‌تری برای نظارت و تطبیق قانون نشان داده است. این تغییر، نشانه خوب و یک امر ارزشمند است و اترای مقتدر که مدافع حقوق مشترکین باشد و از منفعت عرضه‌کننده‌گان و سرمایه‌گذاران نیز به گونه مساویانه و منصفانه پاسداری کند، به سود مردم و کشور است. اما نظارت واقعی باید از سوی مشترکین و رسانه‌ها صورت بگیرد.
«اترا کجاست؟» با دادخواهی پی‌گیر از سوی مشترکین و پوشش گسترده رسانه‌ای تا اینجا آمده است. اگر بپذیریم که این دادخواهی تأثیری داشته، دلیل آن، پی‌گیری و حوصله‌مندی مشترکین و رسانه‌ها است. دادخواهی مردمی و پی‌گیری رسانه‌ها، مهم‌تر از همه است. مردم پول می‌پردازند و مستحق هستند در برابر پولی که می‌پردازند، خدمات را با همان کیفیت و مقداری که خریداری کرده‌اند، دریافت کنند.
مهم است تا با حوصله‌مندی برای دریافت خدمات باکیفیت که مستحق آن هستیم و برای آن پول می‌پردازیم، مطالبه پی‌گیر داشته باشم و از کاستی‌ها در این زمینه چشم‌پوشی نکنیم. مطمین باشیم که صدای ما تأثیر ایجاد می‌کند، اما در عین حال در صورتی که خدمات بهتر می‌شود، از تشویق و تقدیر شرکت‌های مخابراتی نیز دریغ نکنیم. این کار سبب ایجاد رقابت برای بهترشدن خدمات شرکت‌ها و تقویت اداره اترا برای دفاع از حقوق مشترکین خواهد شد و سود آن به مردم می‌رسد.
به باور من در صورتی که رسانه‌های تأثیرگذار یک چوکات مشخص و منظم برای تمرکز روی کیفیت خدمات اینترنتی و مخابراتی ایجاد کنند، توان نظارتی شهروندان بیش‌تر می‌شود. تنها یک ستون کوچک هفته‌وار در چند روزنامه و یک برنامه هفته‌وار ۳۰ دقیقه‌ای در چند تلویزیون و رادیو، سرعت تغییر را خیلی بیش‌تر می‌سازد.
اما چرا قیمت اینترنت در افغانستان بلند است و چه زمان به سطح کشورهای منطقه می‌رسیم؟ در قسمت بعدی به این مورد می‌پردازم.
بیش‌تر بخوانید:
