معادن در چنگ طالبان؛ روزانه ۱۰ هزار تن زغال‌سنگ شمال به پاکستان می‌رود

منابع در شمال کشور به روزنامه ۸صبح می‌گویند که در جریان ماه‌های اخیر، تردد موترهای حامل زغال‌سنگ از شمال کشور به سمت پاکستان افزایش یافته است. به گفته مردم محل، طالبان روند استخراج در معادن زغال‌سنگ دره‌صوف بالای سمنگان و بلخاب سرپل را تسریع بخشیده‌اند و روزانه تا ۵۰۰ موتر باربری تناژبلند را از این دو معدن بارگیری می‌کنند. به این ترتیب روزانه تا ۱۰ هزار تُن زغال‌سنگ شمال به پاکستان انتقال می‌یابد. براساس آمارهای منابع، طالبان روزانه تا ۳۰ میلیون افغانی از استخراج معادن زغال‌سنگ عاید به دست می‌آورند. با این حال، تعدد موترهای زغال‌سنگ سبب شده است که سرک شاهراه نمبر یک شمال تخریب شود. هم‌چنان به گفته منابع نزدیک به طالبان، دست‌کم چهار بیمار در دو هفته به دلیل ازدحام این موترها، در شاهراه سالنگ جان‌ باخته‌اند. گفتنی است که فروش زغال‌سنگ کشور به پاکستان با توجه به حمایت مستقیم این کشور از طالبان، برای شهروندان نگران‌کننده است. طالبان پیش‌تر گفته بودند که بودجه‌ عادی و هم‌چنان هزینه برخی از پروژه‌های بزرگ را پس از این از طریق فروش معادن افغانستان تأمین می‌کنند.

پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، روند استخراج زغال‌سنگ افزایش یافته است. منابع در شمال کشور به روزنامه ۸صبح می‌گویند که طالبان روزانه نزدیک به ۱۰ هزار تُن زغال‌سنگ را از ولایت‌های سمنگان و سرپل به پاکستان منتقل می‌کنند. به گفته این منابع، مردم از روند استخراج غیرمعیاری این معادن نگرانند، زیرا نمی‌دانند که وزارت معادن و پترولیم تحت اداره طالبان قرارداد استخراج معادن زغال‌سنگ دره‌صوف بالای سمنگان و بلخاب سرپل را به کدام شرکت واگذار کرده است. این منابع آگاه تصریح می‌کنند که طالبان صدور جوازهای فعالیت شرکت‌ها را متوقف کرده‌اند. با این حال، برعکس آن جواز شرکت‌های استخراج معادن وابسته به افراد خودشان را تمدید می‌کنند و به آنان قرارداد می‌دهند. این در حالی است که وزارت معادن و پترولیم تحت اداره طالبان هنوز هیچ‌گونه پالیسی‌ای را برای شرکت‌های قراردادی استخراج معادن همه‌گانی نکرده است.

هم‌زمان با این، منابع محلی در ولسوالی‌های دره‌صوف بالای سمنگان و بلخاب سرپل می‌افزایند که طالبان در بدل هر تُن زغال‌سنگ در این دو معدن سه هزار و ۲۰۰ افغانی می‌گیرند. افزون بر این اقدام، نیروهای این گروه روزانه ۲۱۰ تا ۲۵۰ موتر باربری تناژبلند زغال‌سنگ را از ولسوالی دره‌صوف بالای سمنگان و ۲۸۰ تا ۳۰۰ موتر زغال‌سنگ را از ولسوالی بلخاب بارگیری می‌کنند. به گفته یک منبع در محل، طالبان پس از بارگیری، این موترها را از طریق شاهراه نمبر یک به پاکستان منتقل می‌کنند. یک منبع دیگر به روزنامه ۸صبح گفت که موترهای تناژبلند این میزان از زغال‌سنگ را در وزن‌های مختلف منتقل می‌کنند. به گفته وی، بیش‌ترین موترهای تناژبلند از ۱۵ تا ۱۸ تُن زغال‌سنگ را انتقال می‌دهند. هم‌چنان یک منبع دیگر در ولسوالی دره‌صوف بالا به شرط فاش نشدن نامش گفت که روزانه حداوسط نزدیک به ۱۰ هزار تن زغال‌سنگ از شمال کشور به پاکستان انتقال داده می‌شود. او افزود که طالبان روزانه بیش از ۳۰ میلیون افغانی از این دو معدن عواید جمع‌آوری می‌کنند.

از سویی هم، مسافران شاهراه‌ کابل ـ بلخ از ازدحام بیش از حد موترهای زغال‌سنگ در سالنگ‌ها و تخریب سرک شاهراه‌ نمبر یک به دلیل عبور این نوع موترهای تناژبلند شکایت دارند. یک تن از مسافران روز شنبه، ۲۸ جوزا، به روزنامه ۸صبح گفت که آنان در گذشته به‌راحتی از این مسیر عبور و مرور می‌کردند. او افزود که از چند ماه به این طرف، شمار موترهای باربری تناژبلند زغال‌سنگ افزایش یافته و کنترل نشدن وزن این موترها از سوی مسوولان وزارت فواید عامه تحت اداره طالبان سبب شده است که شاهراه نمبر یک شمال تخریب شود.

یک راننده موتر مسافربری به روزنامه ۸صبح گفت که مسافران هنگام عبور از شاهراه سالنگ‌ها، به دلیل تعدد این موترها، ساعت‌ها انتظار می‌کشند. او افزود که عدم کنترل ترافیک نیز سبب ازدحام بیش از حد در این شاهراه شده است. هم‌چنان یک منبع در اداره حفظ و مراقبت سالنگ‌ها تحت اداره طالبان تصریح کرد که تردد بیش از حد موترهای باربری تناژبلند زغال‌سنگ سبب تخریب این شاهراه شده است. او در کنار این، افزود که در جریان دو هفته اخیر، چهار تن در پی وخامت وضعیت صحی و نیاز فوری به انتقال از ولایت‌های شمال به کابل، به دلیل ازدحام بیش از حد ترافیکی در شاهراه سالنگ‌ها جان باخته‌اند.

گفتنی است که با برگشت طالبان به قدرت، استخراج غیر‌معیاری معادن کشور افزایش یافته است. منابع محلی در جریان ماه‌های اخیر بارها گفته‌اند که بخش زیادی از ذخایر استخراج‌ شده به پاکستان منتقل می‌شوند. این در حالی است که طالبان با وجود ادامه روند استخراج‌ها، هیچ‌گونه نشست حساب‌دهی‌ای برگزار نکرده‌اند تا در مورد آن‌چه انجام می‌یابد، وضاحت دهند. پیش‌ از این، ملا عبدالغنی برادر، معاون اول رییس‌الوزرای طالبان، در برنامه افتتاح پروژه کانال آب قوش‌تیپه گفته بود که طالبان تصمیم دارند منابع مالی تطبیق این پروژه‌ را از عواید معادن افغانستان فراهم کنند. گفتنی است که براساس آمارها، افغانستان به‌عنوان یکی از کشورهای فقیر جهان، منابع سرشار طبیعی دارد که ارزش آن نزدیک به یک هزار میلیارد دالر است. با این حال، روابط نزدیک طالبان با پاکستان و چین سبب شده است که نگرانی از حیف‌ومیل این معادن در میان شهروندان افزایش یابد.