تب بازار فرو نشست؛ بهای مواد خوراکی به حالت سابق برگشت
خلیل اسیر
بهای مواد خوراکی در پی بازداشت دکان‌داران «گران‌فروش» و مهر و لاک دکان‌های آن‌ها در ولایات مختلف کشور، روز سه‌شنبه، ۲۷ حوت، دوباره به حالت سابق برگشت. مقامات پولیس در ولایات مختلف کشور از جمله کابل، بغلان، بامیان و بدخشان اعلام کردند که نرخ‌ها در بازارهای این ولایات را تحت کنترل در آورده‌اند. به گفته آن‌ها، در پی نظارت مشترک نیروهای پولیس و ماموران شهرداری‌ها از بازارها، درب صدها دکان به دلایل «احتکار» و «گران‌فروشی» بسته شده است. این مقامات تأکید کردند که به نظارت خود از نرخ مواد خوراکی در بازارها ادامه می‌دهند.
همزمان وزارت امور داخله در اعلامیه‌ای از بازداشت حدود «۱۵۰» نفر به دلیل «احتکار» در مواد اولیه در ولایات مختلف کشور خبر داده است. این وزارت گفته است که از نزد بازداشت‌شده‌گان «تعهد کتبی» گرفته است تا دوباره دست به «احتکار» نزنند. وزارت امور داخله افزوده است که این افراد با قید «ضمانت» دوباره رها شده‌اند. طبق اعلام این وزارت، تیم‌های کشفی وزارت امور داخله طی روزهای آینده نیز برای شناسایی «احتکارکننده‌گان» به کار خود ادامه می‌دهند.
بر اساس معلومات شهرداری کابل، تنها در شهر کابل، درب ۲۰۰ دکان در جریان روز دوشنبه، ۲۶ حوت، به دلیل «گران‌فروشی» بسته شده است. بیش‌تر این دکان‌ها در نواحی اول، دوم و چهارم شهر کابل قرار دارد. نرگس مومند، سخنگوی شهرداری کابل، می‌گوید که مالکان این دکان‌ها مکلف شده‌اند تا پول‌های اضافی گرفته‌شده از نزد مشتریانش را دوباره به آن‌ها برگردانند. مومند افزود که مالکان این دکان‌ها تعهد کرده‌اند که دیگر دست به گران‌فروشی نخواهند زد.
در همین ارتباط، پولیس کابل می‌گوید که در همکاری با ماموران شهرداری نظارت خود از نرخ‌های مواد اولیه و خوراکی را در بازارها افزایش داده‌اند. فردوس فرامرز، سخنگوی پولیس کابل، به روزنامه ۸صبح گفت که طبق نظارت آن‌ها از بازارها بهای مواد خوراکی به‌ویژه در مندوی شهر کابل به حالت سابق خود برگشته است. او به طور نمونه گفت که یک بوری آرد ۵۰ کیلوگرامی پیش از چاشت روز سه‌شنبه در مندوی یک هزار و ۶۰۰ افغانی بود. روز دوشنبه هر بوری آرد ۵۰ کیلوگرامی در بازارهای کابل تا دو و نیم هزار افغانی نیز فروخته شده بود. فرامرز افزود که بهای سایر مواد خوراکی از جمله برنج و روغن نیز به نرخ سابق خود برگشته است.
ادارات محلی در ولایات بغلان و بامیان و بدخشان نیز از بازگشت بهای مواد خوراکی در بازارهای این ولایات به حالت عادی آن خبر می‌دهند. جاوید بشارت، سخنگوی پولیس بغلان، می‌گوید که پولیس این ولایت در همکاری با ماموران شهرداری در شهر پلخمری، مرکز بغلان، روز دوشنبه درب دست‌کم شش دکان را در این شهر بسته‌اند. او گفت که شهرداری پلخمری مطابق قانون دست به جریمه مالکان این شمار از دکان‌ها نیز خواهد زد. به گفته بشارت، در حال حاضر نرخ‌ها در بازارهای بغلان تحت کنترل است و با دکان‌داران «گران‌فروش» به صورت قاطع برخورد خواهد شد.
این مقام پولیس بغلان می‌گوید که دکان‌داران روز دوشنبه با پخش این شایعه که گویا مرزها بسته شده است، بهای هر بوری آرد ۵۰ کیلوگرامی را تا سقف دو هزار افغانی بالا برده بودند. طبق معلومات جاوید بشارت، در حال حاضر بهای هر بوری آرد وطنی یک‌هزار و ۴۰۰ افغانی و بهای هر بوری آرد قزاقستانی در بازارهای بغلان یک‌ونیم هزار افغانی است.
محمدصادق مردای، فرمانده پولیس بامیان، نیز می‌گوید که در پی اقدام به موقع پولیس، نرخ مواد خوراکی در این ولایت تحت کنترل در آمده است. به گفته او، روز دوشنبه در پی «سراسیمه‌گی» مردم نرخ هر بوری آرد تا سقف یک هزار و ۹۰۰ افغانی در بازارهای بامیان رسیده بود. مرادی گفت که به دنبال آن یک کمیته ایجاد شد و فوراً نرخ مواد خوراکی را تحت کنترل در آورد. فرمانده پولیس بامیان تصریح کرد که آن‌ها درب دکان‌های «گران‌فروش» را نبسته‌اند اما در مقابل، پول‌های اضافی مردم را از دکان‌داران گرفته و به مشتریان شان برگردانده‌اند.
دفتر مطبوعاتی والی بدخشان نیز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که درب گدام‌ها و دکان‌های «گران‌فروش» در شهر فیض‌آباد، مرکز این ولایت، بسته شده است. طبق این اعلامیه، یک کمیته متشکل از نماینده‌گان چندین اداره نظارت خود از بازارها را آغاز کرده است. اداره محلی بدخشان گفته است که نظارت این کمیته از نرخ‌ها در بازارها به صورت مداوم انجام شده و با افراد متخلف در روشنی قانون برخورد خواهد شد.
غنی به مردم: سراسیمه نشوید
یک روز پس از افزایش نگران‌کننده‌ای بهای مواد خوراکی در کشور، به‌ویژه شهر کابل، محمداشرف غنی در یک نطق تلویزیونی خطاب به مردم گفت که سراسیمه نشوید و به شایعات باور نکنید. رییس جمهور به مردم اطمینان داد که افغانستان دچار هیچ نوع کمبود مواد اولیه نیست و این شایعات به گفته او از جانب «محتکرین و شماری از جلابان» به خاطر منفعت‌جویی غیرمشروع پخش می‌شود. غنی تأکید کرد که او روز سه‌شنبه به خاطر ایجاد ثبات در مارکیت، دستور داده است تا ۲۴ هزار تن گندم را از ذخایر استراتژیک دولتی به قشر آسیب‌پذیر توزیع شود.
طبق اظهارات رییس جمهور غنی، دولت هم‌چنان تصمیم گرفته است در حدود یک هزار واگون روغن را که بنا بر مشکلات قانونی در بنادر شمالی موجود بود، به زودترین فرصت و بدون جریمه وارد مارکیت کند. به همین شکل برای سهولت ترانزیت هدایت داده شده است تا گمرکات عمده سرحدی به گونه ۲۴ ساعته به روی واردات کالاها باز باشد. طبق معلومات غنی، این در حالی است که هزاران واگون مواد خوراکی از طریق بنادر حیرتان، شیرخان بندر و تورغندی در حال ورود به کشور است. او افزود که همزمان با این، در کم‌تر از پانزده روز دیگر ۷۵ هزار تن گندم از هند وارد کشور می‌شود و ۵۰ هزار تن دیگر نیز توسط تجار در این کشور خریداری شده است.
رییس جمهور غنی گفت که او به وزارت‌های مالیه و خارجه دستور داده است تا برای مهار «سراسیمه‌گی که اساس اقتصادی ندارد»، تسهیلات خریداری اضطراری و فوری را برای تاجران عمده مواد غذایی و اولیه فراهم کنند. او هم‌چنان افزود که افغانستان در همکاری با کشورهای چین و هند برای وارد کردن ادویه لازم کار خواهد کرد تا کشور دچار کمبود ادویه نشود. غنی به مردم اطمینان داد که تمام دستگاه‌های دولت در ایجاد ثبات اقتصادی، حفظ قیمت‌ها و عرضه مواد کافی دست به کار است. او در پایان خطاب به مردم تأکید کرد که «مطمئن باشید، سراسیمه نشوید و فریب جلابان را نخورید.»
عبدالله عبدالله نیز روز سه‌شنبه، ۲۷ حوت، به عنوان رییس جمهور «دولت همه‌شمول» در قصر سپیدار در مقابل رسانه‌ها ظاهر شد و از «احتکار» مواد خوراکی در کشور انتقاد کرد. او با بیان این‌که ویروس کرونا یک تهدید جهانی است، مردم را به رعایت انضباط فردی و اجتماعی تأکید کرد و آن‌ها را به هم‌بستگی و همکاری با هم دعوت کرد. عبدالله گفت که تا این دم ۲۲ نفر در افغانستان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و احتمال دارد رقم دقیق‌تر آن بیش‌تر از این باشد.
روز دوشنبه، ۲۶ حوت، بهای مواد خوراکی در بسیاری از شهرها به شکل نگران‌کننده‌ای افزایش یافت. مقامات می‌گویند که سراسیمه‌گی مردم و هجوم یک‌باره آن‌ها به بازارها علت افزایش بهای مواد خوراکی بوده است. در این روز، مردم با این گمان که مرزها بسته است و احتمال دارد به خاطر شیوع ویروس کرونا واردات قطع و شهرها قرنطین شود، صف‌های طولانی را در مقابل دکان‌ها تشکیل دادند و این باعث افزایش تقاضا و در نهایت افزایش بهای مواد خوراکی شد. دولت این کار را نوعی «فریب»، «احتکار» و «گران‌فروشی» تفسیر کرده و درب دکان‌های خاطی را بسته است.
شماری از فعالان مدنی یک روز پس از این وضعیت دست به اعتراض زدند و با این شعار که «لطفاً دزد جیب مردم نباشید»، از «گران‌فروشی» دکان‌داران انتقاد کردند. آن‌ها با بیان این‌که «مردم قبل از کرونا از گرسنگی خواهند مرد» از تا تاجران خواستند که دست به «احتکار» نزنند و از «مجبوریت» مردم سوء استفاده نکنند. به ادعای این فعالان مدنی، نرخ‌ها در بعضی از نقاط کابل برای دومین روز نیز بلند بود و اقدامات پولیس اثر فراگیری روی کاهش نرخ‌ها نداشته است. پولیس اما از مردم خواستار همکاری در شناسایی دکان‌داران «گران‌فروش» شده است.
