«زندانهای دیگری هم در گوشه و کنار دنیا هست» (دوم و پایانی)
گفته میشد، عدم اجازهی بازدید از زندان گوانتانامو به این دلیل بود که این زندان خارج از خاک امریکا و خارج از نفوذ قوانین امریکا قرار داشت. همینطور است؟
دقیقا. برای همین هم این زندان انتخاب شد که نه قوانین امریکا بر آن حاکم است و نه قوانین بینالملل. ولی اخیرا طی دو سال گذشته، دیوان عالی ایالات متحدهی امریکا رای بر این داده که یکی از مواد چهارگانهی کنوانسیون ژنیو، در رابطه با جنگ، در مورد زندانیان گوانتانامو جاری است.
از همه مهمتر، آنها میتوانند راجع به وضعیت شان به دادگاههای داخل امریکا شکایت کنند. این یک پیروزی بزرگ بود.
حالا وضعیت زندانیان در گوانتانامو چطور است؟
تا به حال دو زندانی در این زندان محاکمه شده‌اند؛ یکی از آنها از اهالی استرالیا بوده که قبول کرده گناهکار است و به استرالیا برگردانده شده است و یک زندانی دیگر که ظاهرا زندان اش سال آینده تمام می‌شود. به شش نفر دیگر هم اتهاماتی وارد شده است. مسالهی مهم این است که گفته می‌شود، دوصد و پنجاه زندانی در گوانتانامو هستند که اتهامی به آنها وارد نشده و آنطوری که مقام های کابینهی آقای بوش اعلام کردهاند، باید مادام‌العمر در این زندان بمانند. این مقام ها میگویند این زندانیان طبق اعترافات خودشان، تروریستهای خطرناکی هستند.
مشکل نهادهای بینالمللی حقوق بشری این است که به اینها نه اتهامی وارد می‌شود و نه دادگاهی برایشان تشکیل می‌شود. به علاوه، مشخص شده صحبتها و اعترافاتی که این زندانیان کردهاند، زیر شکنجه صورت گرفته است.
به این ترتیب، با توجه به این‌که وضعیت حقوقی آنها مشخص نیست، تاکید آقای اوباما که در دو سال آینده گوانتانامو بسته می‌شود، در عمل به چه شکلی درخواهد آمد؟ سرنوشت این زندانیها چه خواهد بود؟
مشکلات بسیاری وجود دارد. سازمان عفو بینالملل به همراه چندین سازمان، بیانیهای دادهاند و یک جدول زمانبندی شده برای دولت آقای اوباما پیشنهاد کرده اند.
مساله این است که اولا، این زندانیان را نمیتوان به کشور مبدای شان برگرداند. چون به طور مشخص اینها شکنجه خواهند شد و حتا خطر اعدام آنها وجود دارد. مسالهی دوم این است که کشور سومی حاضر نیست آنها را در خود جای دهد.
ممکن است در میان اینها تروریستهای واقعی هم باشند که شناخته نشدهاند. این امکان هم وجود دارد؟
دقیقا. به همین دلیل اگر همهی اینها آزاد شوند، ممکن است بسیاری از آنها تروریستهای خطرناکی از اعضای رده بالای سازمان القاعده باشند.
اینها مشکلات هر تیمی است که بخواهد با مسالهی زندان گوانتانامو برخورد کند. خیلی مشکل است کسانی که اتهاماتی به آنها وارد است، در یک دادگاه بیطرف محاکمه شوند.
ممکن است در دولت آقای اوباما، مسوولان شکنجه و تضییق حقوق زندانیان محاکمه شوند؟
در بیانیهی سازمان عفو بینالملل و پیشنهادهایی که به آقای اوباما داده شده، آمده است که باید کمیسیون مستقلی تشکیل شود و تمام مسایل پنهانی که طی این شش سال گذشته اتفاق افتاده، به خصوص در رابطه با رفتار با زندانیان گوانتانامو، در این کمیسیون بررسی شود و در این رابطه دادگاهی تشکیل شود.
مسایل تکنیکی بستن گوانتانامو و این‌که چه دادگاهی و در کجا تشکیل شود، یک مساله است. اما مسألهی اساسی این است که اگر اقدام های مقام های امریکایی ظرف شش سال گذشته در رابطه با جنگ با ترور (شکنجه، دست داشتن در شکنجه) و زندانهای مخفی بررسی شود، همانطور که آقای اوباما در مصاحبهای گفت، گوانتانامو میتواند ظرف دو سال آینده بسته شود. ولی مهم این است که چه راهی را باید تا آن موقع پیمود.
به عنوان یک فعال حقوق بشر، چقدر به حل این مساله و مسایل دیگری که خودتان در این رابطه شمردید، امید دارید؟
این‌که رییس جمهور منتخب، بارها در سخنرانیهایش بیزاریش را نسبت به اعمال شکنجه نشان داده، این‌که رییس جمهور آینده، موضع اش را نسبت به این مسایل مشخص کرده، بسیار جای امیدواری است.
با توجه به اختیارات زیادی که رییس جمهور امریکا دارد.
بله، میتواند با یک دستور اجرایی، کمیسیون مستقل تشکیل بدهد، میتواند با همکاری با مقام های سنا و مقامات خانهی نمایندگان، یک کمیسیون تشکیل بدهند و به این مسایل رسیدگی کنند.
