حاتم‌بخشی دریای آمو؛ سالانه هزاران جریب زمین در اثر آب‌خیزی تخریب می‌شود
دریای آمو طویل‌ترین دریای آسیای میانه است که از کوه‌های پامیر سرچشمه گرفته است. این دریا مرز مشترک میان چهار کشور افغانستان، ترکمنستان، اوزبیکستان و تاجیکستان را تشکیل داده است. دریای آمو اما در فصل بهار آب‌خیزی دارد و همه‌ساله هزاران جریب زمین زراعتی و مناطق رهایشی را تخریب می‌کند. مقام‌های محلی در شمال کشور می‌گویند، از آن‌جایی که کناره‌های دریایی آمو مستحکم‌کاری نشده، در فصل بهار زمین‌های زراعتی و مناطق رهایشی زیادی تخریب می‌شود. آن‌ها از بی‌توجهی حکومت انتقاد می‌کنند و می‌گویند با وجودی که بارها از حکومت خواسته‌اند تا کناره‌های این دریا را مستحکم‌کاری کند، اما حکومت به این خواست‌ها وقعی نگذاشته است. این مقام‌ها هشدار می‌دهند، در صورتی که دولت به همین به بی‌توجهی‌هایش ادامه دهد، این دریا هزاران جریب زمین را تخریب کرده و خاک آن را به طرف کشورهای همسایه انتقال خواهد داد.
دریای آمو در شمال کشور قسمت‌های زیادی از سرحدات افغانستان با کشورهای تاجیکستان، اوزبیکستان و ترکمنستان را تشکیل داده است. این دریا حدود یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک میان افغانستان و این سه کشور را تشکیل داده است. در فصل بهار، با بلند رفتن سطح آب، آب‌خیزی این دریا شروع می‌شود و مناطق اطرافش را تخریب می‌کند. عبدالخالق، عضو شورای ولایتی بلخ، به روزنامه ۸صبح گفت که آب‌خیزی این دریا از آغاز فصل بهار شروع شده الی اوایل فصل تابستان ادامه دارد. او گفت با وجودی که بارها از حکومت خواسته‌اند تا کناره‌های این دریا را مستحکم‌کاری کند، اما حکومت اقدامات لازم نکرده است. به گفته او حکومت تنها به انداختن بوجی‌های مملو از ریگ در بعضی نقاط این دریا بسنده کرده است. او این گام‌ها را موثر نداشت و افزود که با شروع آب‌خیزی دریا، هزاران جریب زمین تخریب و خاک آن به طرف ترکمنستان منتقل می‌شود. وی خاطر‌نشان کرد که مردم اطراف دریا همواره از این ناحیه متضرر بوده‌اند، زیرا با شروع فصل آب‌خیزی دریا، زمین‌های زراعتی‌شان تخریب شده از بین می‌رود.
از سوی دیگر این عضو شورای ولایتی ولایت بلخ بیان داشت که زمین‌های اطراف دریای آمو زراعتی است، اما مردم نمی‌توانند از آب دریای آمو به گونه‌ی بهتر در بخش زراعت کار گیرند. او از حکومت خواست که در قسمت مستحکم‌کاری کناره دریای آمو اقدام کند و زمینه را برای استفاده مناسب از آب آن فراهم سازد.
نامجو امانی، مدیر ساحه‌ای حوزه دریایی آمو، نیز تصریح کرد که فصل آب‌خیزی دریای آمو از بهار شروع و تا ماه عقرب ادامه دارد. او گفت که این دریا ولایت‌های بدخشان، تخار، بلخ، جوزجان و کندز را در بر گرفته و با شروع آب‌خیزی زمین‌های زیادی از این ولایت‌ها را تخریب می‌کند. او هرچند یادآور شد که دولت در بعضی نقاط مستحکم‌کاری کرده، اما این کار در حدی نبوده که بتواند جلوی تخریب بیش‌تر زمین‌ها را بگیرد. از سوی دیگر آقای امانی وضاحت داد که کشورهای ترکمنستان و اوزبیکستان با ایجاد خاک‌تپه‌ها و جنگل مصنوعی، مسیر دریای آمور را عوض کرده‌اند و اکنون با شروع آب‌خیزی زمین‌های بیش‌تر توسط دریا تخریب می‌شود. علاوه بر این، مدیر ساحه‌ای حوزه دریای آمو گفت که خاک کشور در مقایسه با دریا پایین‌تر واقع شده و همین سبب شده که بیش‌تر در معرض آسیب باشد.
دریای آمو علاوه بر این‌که ساحاتی از ولایت بلخ را در کامش فرو می‌برد، خاک‌های ولایات تخار، بدخشان و کندز را نیز با خود می‌برد و زمین‌های اطرافش را تخریب می‌کند. امرالدین ولی، عضو شورای ولایتی ولایت کندز، به ۸صبح گفت که هزاران جریب زمین در اثر آب‌خیزی دریای آمو در ولایت‌های بلخ، بدخشان، تخار و کندز تخریب می‌شوند. هرچند آمار دقیق از زمین‌های تخریب شده توسط این دریا در دسترس نیست، اما مقام‌های محلی می‌گویند که سالانه هزاران هکتار زمین در اثر آب‌خیزی تخریب می‌شود. هم‌چنان این عضو شورای ولایتی ولایت کندز نیز بیان داشت که دریای آمو از ولسوالی خواجه غار الی ولسوالی قلعه زال در ولایت کندز، سالانه هزاران جریب زمین را تخریب می‌کند.
آقای ولی تصریح کرد که تاکنون دولت در این مناطق برای استحکام‌کاری دریای آمو اقدام نکرده است. وی افزود که باشنده‌گان کناره‌های دریای آمو از این ناحیه به شدت متضرر اند. او از حکومت خواست که راه‌کاری برای جلوگیری از تخریب زمین‌های زراعتی بسنجد تا مردم بیش‌تر متضرر نشوند.
در همین حال اداره ملی تنظیم امور آب می‌گوید که این اداره برای جلوگیر از تخریب زمین‌ها زراعتی و رهایشی، برنامه‌های جامع روی دست دارد. این اداره می‌گوید که در سال‌های اخیر به تعداد ۳۱۰ پروژه به ارزش ۸۳٫۳۹ میلیون دالر در بخش‌های انکشافی و حفظ و مراقبت دریای آمو تطبیق شده که در نتیجه آن از تخریب ۱۱۷ کیلومتر سواحل دریای آمو جلوگیر شده است. علاوه بر این در نتیجه تطبیق این پروژه‌ها از بی‌جا شدن ۲۰ هزار خانواده نیز جلوگیری شده است.
هم‌چنان اداره تنظیم امور آب تصریح می‌کند که در حال حاضر نیز ۸۲ پروژه زیر کار دارد. این اداره می‌افزاید که با تکمیل شدن این پروژه‌ها، از تخریب ۸۰ کیلومتر ساحل دریا، بی‌جا شدن ۲۰ هزار و ۷۴۳ فامیل و تخریب شش هزار و ۴۶۷ هکتار زمین زراعتی جلوگیر می‌شود. افزون بر این، اداره تنظیم امور آب خاطر‌نشان کرد که این اداره در پنج سال آینده ۳۳ پروژه دیگر را برای حفظ و مراقبت ساحل دریای آمو روی دست دارد.
