فرمانده پیشین طالبان، چهرهی جدید نیروی امنیتی افغان
رحمت‌الله اندر، فرمانده پیشین طالبان، یک زمان در برابر دولت می‌جنگید، ولی بعدها بر ضد طالبان دست به قیام زد.
او اکنون سخنگوی ارشد اداره مهم امنیتی یا شورای امنیت ملی است و داستانش از پیچیده‌گی جنگ طولانی و پهلو‌های تازه‌ی آن حکایت می‌کند.
منبع: نیویارک تایمز
نویسنده‌گان: داوید زوکینو و نجیم رحیم
برگردان: سید‌جمال اخگر
کابل – رحمت‌الله اندر زمانی از فرماندهان خطرناک طالبان ضد امریکایی و ضد دولتی در شرق افغانستان به شمار می‌رفت.
وی در سال ۲۰۰۷ در نتیجه‌ی عملیات شبانه‌ی نیروهای ویژه امریکایی در خانه‌ی پدری‌اش در ولایت غزنی بازداشت و سپس برای مدت دو سال در زندان پایگاه هوایی بگرام در خارج از کابل زندانی شد.
امروز، فرمانده اندر، سخنگوی اندر است – سخنگوی رسمی شورای امنیت ملی دولت مورد حمایت امریکا. داستان این‌که چگونه یک فرمانده اسبق طالب به یک مقام عالی‌رتبه امنیتی دولتی مبدل شد، شرح حال از جنگ بی‌پایان افغانستان است: جهت‌ها تغییر می‌کنند، دشمنان متحد می‌شوند، بازی‌گران نقش خود را تغییر می‌دهند، اما جنگ کماکان ادامه دارد.
درگیری ۱۹ ساله افغانستان امروز به همان اندازه مورد بحث قرار دارد که تغییر حمایت آقای اندر که برای چندین سال جنگ‌جویان طالبان را فرمان‌دهی کرد و سپس در سال ۲۰۱۲ از شبه‌نظامیان طالب جدا شده و رهبری یکی از نخستین خیزش‌های مردمی بر ضد این گروه را برعهده گرفت، مورد بحث است.
به گفته‌ی وی، او پدر ۷۵ ساله، برادر، کاکا و دو پسر کاکایش را در انتقام‌جویی طالبان از دست داده است.
امروز آقای اندر یک عالم دینی دارای دو مدرک کارشناسی ارشد است و در خدمت دولتی قرار دارد که یک زمان کمر به سرنگونی آن بسته بود. او هم‌چنان در تیررس و هدف هم‌رزمان سابق خود است، زیرا آن‌ها وی را خاین می‌دانند.
آقای اندر ۴۱ ساله در مصاحبه‌ای در داخل کاخ ریاست جمهوری در کابل گفت: «طالبان قصد ترور مرا دارند، خواه در دولت باشم یا نه. آن‌ها هرگز مرا زنده نخواهند گذاشت».
آقای اندر که به زبان‌های پشتو، فارسی و انگلیسی به راحتی صحبت می‌کند، بیش‌تر اوقات زنده‌گی خود را در جبهه‌ی نبرد، فرار، دانشگاه و زندان سپری کرده و یک نجات‌یافته‌ی به تمام معنا است.
وی از مقاومتش در برابر تلاش طالبان برای ربودن وی، مورد بازجویی قرار گرفتن توسط محققان امریکایی و دو دوره حضور در زندان‌های دولت افغانستان توصیف کرد – این گزارش‌ها توسط اسناد رسمی و کسانی که در کنار وی جنگیده‌اند به دست آمده است.
آقای اندر با ریش و مو‌های بلند، هنوز هم ممکن با طالب اشتباه گرفته شود، هرچند وی اصرار دارد که از طالبان نفرت دارد و امیدوار است که بتواند نمونه‌ای از تقوا در افغانستان باشد.
وی در ۲۵ سپتامبر توسط رییس جمهور اشرف غنی به سمت سخنگوی شورای امنیت ملی منصوب شد. دلیل انتصاب وی در این سمت، اعتبار دینی وی و سابقه مبارزه‌اش با طالبان است.
یکی از دلایل دیگر انتصاب وی، جواب به انتقاد طالبان است که دولت افغانستان را به اندازه کافی اسلامی ندانسته و دست‌نشانده‌ی امریکا می‌خواند.
آقای اندر می‌گوید، اگرچه با انتصاب یک شخص نمی‌توان چهرهی مذهبی دولت را به نمایش گذاشت، ولی می‌تواند نشان دهد که جمهوری اسلامی چیزی فراتر از یک نام است.
او می‌گوید که طالبان با امضای توافق‌نامه با ایالات متحده، ادعا‌های خود در‌باره‌ی اسلام خالص را زیر پا گذاشتند.
وی اضافه کرد: «طالبان می‌گویند که مقام‌های دولتی کافر هستند، در حالی که خود با امریکایی‌ها که افغانستان را مورد تهاجم قرار دادند، توافق دارند. بنابراین اکنون جنگ آن‌ها در برابر هم‌وطنان افغان، هیچ منطقی ندارد».
طالبان گفته‌اند هر دولت جدیدی که در نتیجه‌ی مذاکرات بین‌الافغانی دوحه ایجاد شود، باید براساس اصول اسلامی باشد.
به نظر برخی از تحلیل‌گران، منظور طالبان از حکومت براساس اصول اسلامی، حکومت متشدد شرعی طالبان در اواخر دهه ۱۹۹۰ است.
آقای اندر می‌گوید که طالبان نمی‌توانند قانون اساسی افغانستان را بدون موافقت لویه‌جرگه تغییر دهند.
وی گفت، ماده ۳ قانون اساسی به صراحت بیان کرده است که هیچ قانونی نمی‌تواند خلاف معتقدات و احکام دین مقدس اسلام باشد.
بسیاری از زنان افغان از بازگشت رژیم طالبان ابراز نگرانی می‌کنند، زیرا آمدن دوباره‌ی آن‌ها دست‌آورد‌های پس از سال ۲۰۰۱ را از بین می‌برد.
بسیاری از زنان افغان ابراز نگرانی کرده‌اند که بازگشت طالبان به دولت می‌تواند دست‌آوردهایی را که از زمان سرنگونی ستیزه‌جویان در سال ۲۰۰۱ به دست آورده‌اند، نابود کند. طالبان زنان را مورد ضرب‌و‌شتم قرار داده و آن‌ها را در خانه‌های‌شان محصور می‌ساختند.
آقای اندر می‌گوید که اعمال ممنوعیت بالای زنان از سوی طالبان ریشه در دین اسلام ندارد، زیرا اسلام دختران و زنان را از رفتن به مدرسه و کسب تحصیل منع نکرده است.
وی گفت، در واقع تعطیلی مدارس در ولسوالی محل تولد او توسط طالبان پس از سپری کردن سه سال در زندان امریکا، باعث جدایی وی از تحریک طالبان شده است.
امان‌الله کامران، معاون شورای ولایتی غزنی، گفت: «طالبان مدارس را بسته و با بازسازی مخالفت می‌کنند، آدم‌ربایی می‌کنند و مهندسان را ترور می‌کنند».
وی گفت که آقای اندر از آموزش زنان و تلاش‌های بازسازی به رهبری ایالات متحده حمایت کرده و اولین خیزش بر ضد طالبان را شکل داد.
آقای کامران گفت که درگیری‌ها در این ولسوالی جان تقریباً ۵۰۰ تن را گرفته و ۵۰۰ تن دیگر را مجروح ساخته است. به گفته‌ی وی، در یک نبرد که چند تن از بسته‌گان آقای اندر کشته شدند، خود وی نیز زخمی شد. اکنون در خانواده‌ی رحمت‌الله به جز خود وی، دیگر هیچ مردی زنده نمانده است.
آقای اندر گفت که وی اکنون از ۲۱ کودک و بیوه سرپرستی می‌کند. وی در پاسخ به این سوال که آیا هنوز هم سلاح کلاشنیکوف به همراه دارد، خندیده پاسخ داد که فقط یک قبضه سلاح کمری برای محافظت شخصی دارد.
در ماه‌های اخیر، طالبان یک سری حملات هدف‌مند را علیه مقام‌های دولتی و کسانی که حامی دولت هستند، انجام داده‌اند.
اما آقای اندر تغییر بیعت خود با دولت و طالبان را توضیح داد. وی گفت، زمانی به طالبان پیوست که در سال ۲۰۰۳ وقتی از تحصیلات دینی از پاکستان بازگشت، از سوی دولت برای مدت دو ماه زندانی شد. وی گفت «دولت با اقدام بر ضد من، مرا مجبور به پیوستن با طالبان نمود».
وی افزود که بعد از سال‌ها هنگامی که طالبان شروع به ایجاد وحشت و تعطیلی مدارس محل، خلاف مقررات اسلامی کردند، او بر ضد طالبان ایستاد.
وی گفت: «حتا جنگ نیز در اسلام دارای قوانینی است و طالبان این قوانین مذهبی را زیر پا گذاشتند».
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، می‌گوید که آقای اندر و بسته‌گانش از اهداف مشروع این گروه هستند، زیرا هنگام فرمان‌دهی نیروهای خیزش مردمی با دولت امریکا همکاری داشته‌اند.
آقای اندر گفت پس از آن به کابل فرار کرد که طالبان منزل او و بسته‌گانش را در حالی که در آن چند جلد قرآن کریم وجود داشت، به آتش کشیده و مواشی‌شان را کشتند.
آن‌جا بود که وی دوره کارشناسی ارشد قبلی خود در مطالعات اسلامی را تکمیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد دوم را در مدیریت آموزشی به دست آورد. وی قبلاً به عنوان مشاور مذهبی شورای امنیت ملی خدمت می‌کرد.
آقای اندر در موقف فعلی خود با دشمنان قبلی‌اش روبه‌رو می‌شود. زمانی که آقای اندر از سوی دولت زندانی شد، اسد‌الله خالد، سرپرست وزارت دفاع ملی، والی ولایت غزنی بود.
آقای اندر گفت: «من او را در جلسات می‌بینم. او از من به عنوان دوست یاد می‌کند و ما به هم‌دیگر احترام می‌گذاریم». وظیفه سخنگوی ایجاب می‌کند تا با فرماندهان نظامی امریکایی و افغان متحد باشد.
آقای اندر در پاسخ به این سوال که آیا جنگ‌جویان تحت امرش نیروهای امریکایی و افغان را کشته و یا زخمی کرده‌اند، شانه بالا انداخته گفت: «این جنگ بود و البته که تلفات نیز داشته است».
