انکار حکومت و اصرار طالبان؛ سرنوشت گفتوگوهای بینالافغانی با آزادی زندانیان گره خورده است
حسیب بهش

با امضای توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان، گروه مذاکرهکننده طالبان در قطر برای بار دوم تصریح کردند که آغاز گفتوگوهای بینالافغانی به آزادی زندانیان بستهگی دارد. رییس جمهور غنی اما بار دیگر در واکنش به این خواست طالبان، خطاب به این گروه گفت که موعد خروجشان از پاکستان را روشن کنند. وزیر امور خارجه پاکستان نیز در تازهترین مورد گفته است که توافقنامه امریکا با طالبان به رهایی زندانیان اشاره میکند و از آقای غنی خواسته که جزئیات مربوط به این توافقنامه را از امریکا بخواهد. وزارت خارجه افغانستان اما به گفتههای وزیر خارجه پاکستان اعتراض کرده و آن را «غیرمسوولانه» و دخالت در «مسایل داخلی افغانستان» خوانده است. وزیر امور خارجه پاکستان پیش از این نیز گفته بود که بازیگران سیاسی افغان باید منافع شخصیشان را برای پیشبرد روند صلح کنار بگذارند و او خواستار رهایی بیقیدوشرط زندانیان شده بود.
با گذشت چهار روز از امضای توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان در قطر، گروه طالبان هنوز بر رهایی زندانیانش به عنوان پیششرط گفتوگوهای بینالافغانی تأکید دارد. این گروه گفته است که در جریان رهایی پنج هزار زندانی طالب، حدود یک هزار زندانی نیروهای امنیتی نیز از بند طالبان آزاد خواهند شد. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر طالبان در قطر، با نشر یک توییت گفته که گروه مذاکرهکننده طالبان با هیأت حکومت در قطر گفتوگو نکرده است. وی در توضیح موقفشان برای آغاز گفتوگوهای افغانی افزوده است که مسوولان کمیسیون امور زندانیان این گروه تنها با مسوولان محابس حکومت دیدار خواهند کرد تا پنج هزار زندانی طالب و «یک هزار زندانی نیروهای امنیتی» پیش از آغاز گفتوگوهای صلح آزاد شوند.
این موقف گروه طالبان اما با واکنش تند رییس جمهور غنی مواجه شده است. وی در دیدار با سربازان در قول اردوی سیلاب، گفت که نه تنها طالبان، بلکه حکومت نیز شرط داشته و خطاب به این گروه گفت: «به ما بگویند که چه زمانی از پاکستان خارج میشوند؟» آقای غنی پیش از این نیز گفته بود که رهایی زندانیان از صلاحیت حکومت است و امریکا تنها نقش تسهیلکننده را دارد. وی تصریح کرده بود که رهایی پنج هزار زندانی طالب از نگاه فنی نیازمند زمان بیشتر است و مردم میخواهند اطمینان داشته باشند که طالبان پس از رهاییشان سلاح برنمیدارند.
با این حال شاهمحمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان، دیروز گفته است که توافقنامه صلح امریکا با طالبان «به رهایی زندانیان» اشاره کرده و او از رییس جمهور غنی خواسته که جزئیات مربوط به این توافقنامه را از امریکا بخواهد. وی در ادامه از طرفهای مذاکره خواسته که «خویشتنداری» نشان دهند و برای پیشبرد مذاکره برنامهریزی شده، به میز مذاکره حاضر شوند. شاهمحمود قریشی افزوده است که تبادل زندانیان در گذشته نیز صورت گرفته و برای رفتن از جنگ به سوی صلح و برای ایجاد «حسن نیت» این بار نیز باید انجام شود. وی سه روز پیش نیز گفته بود که «بازیگران سیاسی افغانی باید منافع شخصی خود را برای پیشبرد روند صلح کنار بگذارند.»
این صحبتها اما با واکنش تند وزارت امور خارجه کشور روبهرو شده است. این وزارت در خبرنامهای با اعتراض بر گفتههای وزیر امور خارجه پاکستان، آن را اظهارات «غیرمسوولانه» در مورد «مسایل داخلی افغانستان» خوانده است. وزارت امور خارجه گفته است که اعتراض حکومت در مورد اظهارات شاهمحمود قریشی را از طریق سفارت پاکستان در کابل به آن کشور ابلاغ کرده است. در اعلامیه نشر شده آمده است: «حکومت افغانستان باور دارد که پاکستان با توسل به سیاستهای حسن همجواری میبایست گامهای عملی را در امر تحکیم مناسبات دوجانبه در عرصههای مختلف برداشته و مانع بیانات غیرمسوولانه در امور افغانستان گردد.»
در تازهترین واکنشهای پیرامون رهایی زندانیان طالب، کمیسیون مستقل حقوق بشر گفته که این موضوع سبب نگرانیهای مردم شده است. پیش از این، اعضای سابق حکومت طالبان و از افراد دخیل در گفتوگوهای صلح به روزنامه ۸صبح گفته بودند که زندانیان دو طرف برای فراهم شدن زمینه «اعتماد» پیش از آغاز گفتوگوهای بینالافغانی آزاد خواهند شد. با این حال اما هنوز دو طرف در مورد آغاز این گفتوگوها به توافق نرسیدهاند. طالبان گفتهاند که یک هزار زندانی نیروهای امنیتی را در بدل رهایی پنج هزار زندانی طالب، از زندان آزاد خواهند کرد. با این حال، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی، یک روز پیش در یکی از گفتوگوهای تلویزیونی گفته بود که تعداد زندانیان نیروهای امنیتی که در بند طالباناند، کم است و این گروه برای کامل کردن یک هزار زندانی گفته شده، غیرنظامیان را میربایند. قرار است گفتوگوهای بینالافغانی در بیستم حوت آغاز شود؛ حکومت اما هنوز فهرست گروه مذاکرهکنندهاش را همهگانی نکرده است.