انتخابات باید سالم برگزار شود

رییس اجرایی هشدار داده است که سلامت افغانستان در صورت تکرار تجربه‌ی انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ به خطر می‌افتد. تردیدی نیست که یک انتخابات پرتقلب مشکلات زیادی برای کشور در شرایط کنونی می‌آفریند. در وضعیتی که افغانستان در منازعه‌ی نظام جمهوری و نظام بسته‌ی طالبانی گیر کرده است، سلامتش به یک انتخابات شفاف تا حد زیادی وابسته است. یک انتخابات شفاف ارزش‌های جمهوری را به معنای واقعی آن تحقق می‌بخشد و یک حکومت مشروع روی کار می‌آورد. یک حکومت منبعث از اراده‌ی جمعی شهروندان، موقف افغانستان را در هر وضعیتی تقویت می‌کند. امیدواریم که رییس جمهور کنونی درس‌های لازم را در چهار سال ماموریتش گرفته باشد. او باید درک کرده باشد که یک حکومت فاقد مشروعیت روشن انتخاباتی، نه تنها مشکلاتی کلان برای کشور می‌آفریند، بلکه سبب شکننده‌گی نظام می‌شود.

یکی از مشکلات حکومت کنونی، بحث مشروعیت انتخاباتی بود. انتخابات سال ۲۰۱۴ به مشکل برخورد. اسناد و شواهد کافی وجود دارد که اثبات می‌کند در آن انتخابات به سود رییس جمهور غنی تقلب گسترده و نظام‌مند صورت گرفت. این تنها ادعای مخالفان سیاسی رییس‌جمهور کنونی نیست. پژوهش‌گران بی‌طرف خارجی هم با بررسی انتخابات سال ۲۰۱۴ به همین نتیجه رسیده‌اند. توماس اچ جانسون، پژوهش‌گر امریکایی، در یکی رساله‌های پژوهشی‌اش با نشان دادن اسناد و مدارک اثبات کرده است که مراکز خیالی رأی‌گیری در برخی از مناطق در انتخابات سال ۲۰۱۴ شکل گرفت و آرای آن به سود آقای غنی اعلام شد. در آن انتخابات به سود داکتر عبدالله هم تقلب شده بود.

تمام سیاست‌مداران باید از تجربه‌ی ناکام انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ درس گرفته باشند. اگر در آن زمان امریکایی‌ها میانجی‌گری نمی‌کردند، حتا حکومت شکننده‌ی کنونی هم شکل نمی‌گرفت و بحران وارد فازهای جدی‌تر می‌شد. تجربه‌ی حکومت وحدت ملی هم نشان داد که در صورتی که دو رقیب انتخاباتی حکومت مشترک بسازند، عمر آن حکومت در کشمکش و تنش می‌گذرد. کاستن از قدرت رییس جمهور و به اشتراک‌گذاری قدرت در مرکز، امری پسندیده و به سود کشور است، ‌اما تجربه‌ی چهار سال گذشته نشان داد که اگر صدراعظم و رییس جمهور از یک تیم نباشند، کار حکومت به صورت عادی و نرمال پیش نمی‌رود.

بنا بر این لازم است که انتخابات ریاست جمهوری امسال، با به طور سالم و شفاف برگزار شود. خبر خوب این است که انتخابات ریاست جمهوری کنونی به میزان زیادی وطنی است. بخش بزرگ هزینه‌ی آن از بودجه‌ی افغانستان و از طریق وزارت مالیه پرداخته می‌شود. مدیریت آن را کمیسیون مستقل انتخابات به دوش دارد که کمیشنران آن در نتیجه‌ی توافق همه‌ی نامزدان انتخاب شده‌اند. کمیشنران بین‌المللی هم برای مشورت‌دهی و تقویت‌بخشی کار نهادهای انتخاباتی، ‌در کمیسیون‌های انتخاباتی حضور دارند. بخش توسعه‌ی سازمان ملل متحد هم با کمیسیون مستقل انتخابات همکار است. بنا بر این برگزار نشدن به موقع انتخابات یا سالم نبودن آن هیچ توجیهی نخواهد داشت. کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات و رهبران حکومت باید نقش و رسالت تاریخی را درک کنند و از خودشان یک میراث نیک به جا بگذارند. نفس برگزاری یک انتخابات سالم، میراث ماندگار خواهد بود.

در حال حاضر آماده‌گی‌ها برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مشکل دارد. تنها کمیسیون مستقل انتخابات نیست که کم‌کاری کرده است؛ نامزدان انتخابات ریاست جمهوری هم مشکل دارند. مثلاً همین داکتر عبدالله و اشرف غنی تا کنون ناظران‌شان را برای دریافت اعتبارنامه‌ به کمیسیون مستقل انتخابات نفرستاده‌اند. وقتی ناظران اعتبارنامه‌ی نظارت دریافت نکنند، امکان ندارد که آموزش داده شوند. در صورتی‌که از انتخابات نظارت درست صورت نگیرد، روشن است که در آن تقلب می‌شود. بنا بر این در کنار کمیسیون مستقل انتخابات، ‌نامزدان مطرح هم باید هرچه زودتر ناظران‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات معرفی کنند. بد نیست که برخی از دسته‌های انتخاباتی که برنامه‌های مشابه دارند، ‌در هم‌دیگر مدغم شوند و این کار هرچه زودتر صورت بگیرد تا آماده‌گی‌ها برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری کامل شود.