ترک تحصیل جوانان در حوزه غرب؛ صنف‌های دانشگاه‌ها خالی است
خلیل رسولی
شماری از استادان و دانشجویان حوزه غرب به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که پس از برگشت طالبان به قدرت، شمار زیادی از دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی این حوزه ترک تحصیل کرده‌اند. عده زیادی از این دانشجویان به دلیل شرایط سخت‌گیرانه‌ای که از سوی کابینه طالبان وضع شده، ترک تحصیل کرده‌اند.
برخی از دانشجویانی که تازه ترک تحصیل کرده‌اند، به این باورند که دیگر هیچ انگیزه‌ای برای ادامه فراگیری دانش ندارند و بازدهی تلاش‌های‌شان کاری به جایی نمی‌برد. هم‌چنان برخی از دانشجویان دلیل ترک تحصیل‌شان را مشکلات اقتصادی عنوان می‌کنند و تاکید دارند که به دلیل تحولات اخیر در کشور، نان‌آوران خانه‌‌های‌شان بیکار شدهاند و هیچ درآمدی برای پرداخت هزینه‌های تحصیلی آنان ندارند.
کنش‌گران مدنی و استادان دانشگاه در پنج ولایت غربی کشور به این باورند که شرایط تازه و وضع محدودیت‌ها در نظام اجتماعی و افزایش بیکاری، منجر به ترک تحصیل شمار زیادی از دانشجویان دختر و پسر در این ولایات شده است.
شماری از مسوولان در دانشگاه‌های خصوصی ولایات غربی از ترک بیش از نیمی از دانشجویان خبر می‌دهند و این روند را نگران‌کننده می‌خوانند. براساس آمار نهادهای تحصیلی خصوصی در هرات بیش از ۷۰ درصد از دانشجویان در شماری از دانشگاه‌های خصوصی تحصیل را کنار گذاشته‌اند. استادان دانشگاه در هرات تاکید دارند که شرایط دشوار برای دانشجویان دختر و افزایش فقر در خانواده‌ها، موجب شده که بسیاری از آنان مجبور به ترک تحصیل شوند.
آمارهای غیررسمی از ترک بیش از ۷۰ درصد دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی حکایت دارد. منابع در هرات که خواستند نام‌شان در گزارش برده نشود، به روزنامه ۸صبح می‌گویند که مشکلات گوناگون از جمله شیوع ویروس کرونا، دگرگونی نظام اجتماعی و آینده نامعلوم سبب شده است تا بسیاری از دانشجویان ترک تحصیل کنند.
به گفته این منبع که از مسوولان ارشد نهادهای تحصیلی در هرات است، پس از بازگشایی دانشگاه‌های خصوصی در این ولایت، حضور دانشجویان کم‌تر از ۳۰ درصد بوده و بخش بزرگی از جوانان ترک تحصیل کرده‌اند.
فعالان مدنی در پنج ولایت غربی کشور نیز نگران ترک تحصیل گروهی دانشجویان هستند و آن را برای آینده کشور آسیب‌پذیر می‌دانند. بصیره طاهری، از کنش‌گران مدنی در هرات، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که بسیاری از دانشجویان به‌ویژه دختران دانشگاه را ترک کرده‌اند و علاقه‌ای به ادامه فراگیری دانش ندارند. به گفته او، در یکی از دانشگاه‌های خصوصی که ۱۹ دختر در یک صنف در کنار پسران درس می‌خواندند، تنها یکی از آنان برای چند روز در صنف حاضر شده بود و بعد از این‌که ۱۸ هم‌صنفی دیگرش که دختر بودند تحصیل را ترک کردند، او نیز مجبور به ترک تحصیل شد.
برخی از دانشجویان در هرات تأکید دارند که هیچ انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل ندارند و احساس می‌کنند آینده تاریک و مبهمی در انتظار آنان است. بانو اقبالی یکی از دانشجویانی که به‌تازه‌گی ترک تحصیل کرده است، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که به دلیل ترک گروهی از هم‌صنفانش، وی نیز با تحصیل خدا‌حافظی کرده است.
در صنفی که بانو اقبالی «پروتیز دندان» می‌خواند، ۱۵ دختر و چهار پسر مشغول فراگیری دانش بودند، اما حالا هیچ دختری در آن صنف حضور ندارد.
آرزو غلامی، دانشجوی دیگری از هرات است که هنوز تکلیفش به دلیل آینده مبهم مشخص نیست و تا کنون با ماندن و رفتن در ستیز است. با این حال او می‌گوید که نگران آینده‌اش است؛ این‌که آیا تمام آرزوهایش با خاک یک‌سان می‌شود. آرزو غلامی، دانشجوی سمستر پنجم رشته اقتصاد است. وی امید داشت که پس از دریافت سند کارشناسی «لیسانس»، کاروبار تجارت را آغاز کند و برای خودش کسی باشد. حالا او از آینده‌اش ناامید شده و تمام روشنی‌های آینده‌اش را تکه‌هایی از سیاهی پوشانده است و تغییرات کنونی نظام جدید او را تا انتها بی‌انگیزه کرده است. از صنف او پنج دختر و شش پسر دانشجو ترک تحصیل کرده‌اند و حالا او تنها با هشت هم‌صنفی خود در یک صنف پرده کشیده، مشغول فراگیری دانش است.
شماری از کنش‌گران مدنی در ولایت نیمروز نیز می‌گویند که بسیاری از دانشجویان در روزهای نخست سقوط این ولایت از مرز ایران فرار کرده‌اند و هم اکنون میزان اشتراک دانشجویان در صنف‌ها به‌شدت کاهش یافته است.
شماری از دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی در فراه نیز ترک تحصیل کرده و در تلاش هستند راه‌هایی برای ادامه تحصیل‌شان پیدا کنند. شگوفه نصری، دانشجوی رشته حقوق در فراه، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که او هم اکنون ترک تحصیل کرده و خانواده‌اش نیز برای زنده‌گی بهتر راهی یکی از ولایات دیگر شدهاند. او امیدوار است که بتواند در ولایت جدید درسش را بخواند، اما نگران آینده‌ای است که هنوز هیچ امیدی به فعالیت زنان در آن دیده نمی‌شود.
مسوولان در ولایت بادغیس هم از ترک تحصیل بخش بزرگی از دانشجویان در این ولایت خبر می‌دهند. آنان تأکید می‌کنند که شمار زیادی از دانشجویان به دلیل دگرگونی نظام اجتماعی و برخی از محدودیت‌ها، مجبور به ترک تحصیل شدهاند.
وحید حمیدی، معاون امور محصلان دانشگاه حنظله در ولایت بادغیس، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که بسیاری از دانشجویان برای ادامه تحصیل در صنف‌های‌شان حاضر نشده‌اند و از آینده نامعلوم هراسان هستند. او می‌افزاید که حدود ۶۰ درصد از دانشجویان این دانشگاه به دلیل مشکلات اقتصادی و شرایط تازه، ترک تحصیل کرده‌اند. حمیدی می‌گوید که در دانشگاه حنظله بادغیس بیش از یک هزار دانشجو در دو رشته حقوق و علوم سیاسی و تعلیم و تربیه درس می‌خواندند، اما حالا حدود ۴۰ درصد آنان در صنف‌های‌شان حاضر‌ند.
در ولایت غور با این‌که هنوز دانشگاه دولتی شروع نشده و هیچ دانشگاه خصوصی نیز در این ولایت وجود ندارد، خبرهای نگران‌کننده‌ای از ترک تحصیل دانشجویان به گوش می‌رسد. امیرداد پارسا، نماینده دانشجویان دانشگاه غور، به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «همه‌روزه تماس‌هایی از دانشجویان دریافت می‌کنم که خبر عدم حضورشان را در دانشگاه می‌دهند. یک تعداد دانشجویان تلاش دارند که برای کار به کشورهای همسایه به‌شکل غیر‌قانونی بروند.»
او تأکید می‌کند که از میان بیش از دو هزار دانشجوی دانشگاه غور، بخش بزرگی از آنان نسبت به آینده ناامید شدهاند و شمار زیادی یا کشور را ترک کرده‌اند و یا در صدد ترک کشور هستند. آقای پارسا از سران طالبان انتظار دارد که برای بازگشایی دانشگاه‌های دولتی اقدام کنند تا دانشجویان از بلاتکلیفی رهایی یابند.
در دانشگاه دولتی غور، بیش از دو هزار دانشجو به شمول دختر و پسر در رشته‌های تعلیم و تربیه، زراعت و کامپیوتر‌ساینس مشغول فراگیری دانش هستند که بخش بزرگی از دانشجویان دانشکده تعلیم و تربیه را دخترانی تشکیل می‌دهند که هم‌زمان به شغل معلمی مصروف بوده‌اند. پیش از این نیز آغاز فعالیت دوباره دانشگاه‌ها تحت شرایط خاص و محدودیت‌ها خبرساز شد و بسیاری از دانشجویان به‌ویژه دختران به دلیل محدودیت‌ها، علیه شرایط جدید اعتراض کردند.
در همین حال شماری از استادان دانشگاه‌ها دستورالعمل‌های تازه سران کابینه موقت طالبان را نوعی عقب‌گرد توصیف می‌کنند. آنان می‌گویند که در چنین شرایطی، به امکانات بیش‌تر نیاز است تا طرح وزارت تحصیلات عالی را به‌گونه کامل تطبیق کنند.
فیصل کریمی، استاد دانشکده ژورنالیسم دانشگاه هرات، به این باور است که طرح جداسازی دانشجویان دختر و پسر زیاد موثر و عملی نیست. کریمی در صحبت با روزنامه ۸صبح استدلال می‌کند که در حال حاضر دانشگاه‌های خصوصی کشور از امکانات لازم برای تطبیق این طرح برخوردار نیستند. به گفته او، در چنین شرایطی، این نهادها از لحاظ زیر‌ساختی به صنف‌ها و امکانات بیش‌تر نیاز دارند.
گفتنی است که آمارهای این گزارش تا هنوز به‌صورت رسمی از سوی نهادهای دولتی تایید نشده است.
