نارضایتی مجلس نماینده‌گان و دیده‌بان شفافیت از چگونه‌گی مصرف بودجه مبارزه با کرونا
سیدحسن حسینی
بحث‌ها در مورد بودجه مصرف شده از سوی دولت برای مبارزه با کرونا این روزها در رسانه‌ها با حرارت دنبال می‌شود. وزارت صحت و وزارت مالیه با آن‌که پیرامون چگونه‌گی مصرف بودجه اطلاع‌رسانی کرده، اما مجلس نماینده‌گان و دیده‌بان شفافیت افغانستان با انتقاد از نحو اطلاع‌رسانی، دولت را به بی‌باوری به اصل شفافیت متهم می‌کنند. مجلس می‌گوید که نگران چند و چون مصرف بودجه است، دیده‌بان شفافیت افغانستان هم به نبود مکانیسم مشخص برای واضح ساختن حساب‌دهی اجتماعی اشاره می‌کند.
بودجه مصرفی وزارت صحت عامه
وزارت صحت عامه از مصرف میلیون‌ها افغانی برای مبارزه با کرونا در کشور خبر می‌دهد.
شفیق‌الله شهیم، معین مالی و اداری وزارت صحت عامه کشور چندی قبل در نشست خبری گفت که با ثبت نخستین مورد مثبت ویروس کرونا در کشور، حکومت دست‌کم ۱۵ میلیون دالر را برای خرید تجهیزات مورد نیاز جهت مبارزه با ویروس کرونا در اختیار وزارت صحت عامه قرار داد. آقای شهیم ادامه داد که از این پول، تجهیزات پزشکی از داخل و خارج کشور جهت مبارزه با ویروس کرونا خریداری شد. آقای شهیم افزود که علاوه بر این، بانک جهانی دست‌کم ۵۱ میلیون دالر امریکایی را برای مبارزه با ویروس کرونا به وزارت صحت اختصاص داد و قرار شد که این مبلغ طی سال جاری به این وزارت پرداخت شود.
او هم‌چنین گفت که بانک انکشاف آسیایی هم تا کنون ۴۰ میلیون دالر امریکایی را برای خرید تجهیزات پزشکی، دارو و سایر مواد مورد نیاز برای مبارزه با کرونا مدنظر گرفته است.
اختصاص میلیون‌ها افغانی
در همین حال وزارت مالیه هم با حساب‌دهی در مورد چگونه‌گی مصرف بودجه برای مبارزه با کرونا، به این باور است که تلاش‌های لازم برای تامین شفافیت وجود دارد.
شمروز خان مسجدی، سخنگوی وزارت مالیه به روزنامه ۸صبح می‌گوید که این وزارت برای مبارزه با کرونا تا کنون دست‌کم ۱۶ میلیارد افغانی هزینه کرده است.
آقای مسجدی می‌گوید که از مجموع این مبلغ، پنج میلیارد افغانی به ریاست عمومی اداره امور ریاست جمهوری تخصیص داده شد تا از طریق شرکت انکشاف ملی برای ساخت‌وساز شفاخانه‌های درمان بیماران کرونا، خرید تجهیزات، انتقال گندم و آگاهی‌رسانی هزینه شود. او می‌افزاید که ۱.۷ میلیارد افغانی به وزارت صحت عامه مدنظر گرفته شد و دست‌کم دو میلیارد افغانی هم به ولایت‌های مختلف کشور فرستاده شد. به همین ترتیب آقای مسجدی اضافه می‌کند که در حدود ۲.۸ میلیارد افغانی هم برای توزیع نان به نیازمندان در ۳۴ ولایت کشور اختصاص داده شده است.
سخنگوی وزارت مالیه اضافه می‌کند که تا کنون پولی که برای توزیع نان خشک به نیازمندان و مصارف ولایت‌های کشور مدنظر گرفته شده بود، مصرف شده، اما هنوز گزارش مصرف وزارت صحت عامه و ریاست عمومی اداره امور ریاست جمهوری به وزارت مالیه نرسیده است.
وی تاکید می‌کند که هشت میلیارد افغانی هم برای پروژه‌های تولیدی زراعتی در افغانستان در سند بودجه تعدیل به میان آمده اما مجلس با آن موافقت نکرده و یک میلیارد افغانی آن به مصرف رسیده است.
نارضایتی دیده‌بان شفافیت
با این وصف، اما دیده‌بان شفافیت افغانستان نگاه خاص خودش را به مصرف بودجه دولت در مبارزه با کروناویروس دارد.
ناصر تیموری، مسوول دادخواهی و ارتباطات دیده‌بان شفافیت می‌گوید که مصرف بودجه مبارزه با کرونا و گزارش‌دهی در مورد آن از طریق اداره‌های محلی گام مثبتی جهت ایجاد شفافیت شمرده می‌شود. او تصریح می‌کند که این موضوع می‌تواند نقش مهمی در ظرفیت‌سازی اداره‌های محلی و کاهش تمرکز دولت مرکزی بر مصرف بودجه داشته باشد اما ساختار نظارتی بر مصرف بودجه به گونه درست تطبیق نشده است. وی می‌گوید که برای نظارت نهادهای مدنی، شوراهای ولایتی، خبرنگاران و سایر نهادهای نظارتی بر مصرف بودجه کرونا، زمینه‌سازی لازم نشده است.
آقای تیموری اضافه می‌کند که با وجود گزارش‌دهی اداره‌های محلی از مصرف بودجه کرونا، اطلاعات مورد نیاز برای حساب‌دهی اجتماعی نشر نشده است. به باور وی، اطلاعات حساب‌دهی اجتماعی شامل فیات و قیمت اجناس خریداری شده در ولایت‌ها است که اصلاً نشر نشد و قراردادهای بزرگی که در مرکز از طریق روند تدارکات ملی تطبیق شده بود هم از آن پیروی کرد.
او حتا با اشاره به رد شدن تعدیل بودجه دولت از سوی مجلس می‌گوید که دخیل نشدن کمیسیون مالی و بودجه مجلس در تمام روندهای مربوط به مصرف بودجه، از دلایلی است که مجلس رای موافق به تعدیل بودجه نداده است.
نگرانی مجلس نماینده‌گان
مجلس نماینده‌گان هم از مصرف رسیدن بودجه مربوط به کرونا راضی نیست.
سیدعظیم کبرزانی، منشی کمیسیون مالی و بودجه مجلس به این باور است که هنوز شفافیت لازم در مورد مصرف بودجه در ولایت‌ها و حتا در مرکز وجود ندارد. او می‌گوید که برخی از والیان برخی از ولایت‌ها از جمله هرات حاضر نشدند که با حضور در صحن علنی مجلس، از شفافیت لازم در مورد مصرف بودجه به مردم و رسانه‌ها اطمینان دهند. آقای کبرزانی تصریح می‌کند که مجلس نماینده‌گان هنوز در مورد چگونه‌گی به مصرف رسیدن بودجه مربوط به کرونا و بودجه اضطراری آن نگران است و دولت مکلف به پاسخ‌گویی شفاف به مردم است.
گفتنی است که عواید داخلی دولت در اوایل سال مالی حدود ۲۰۸ میلیارد افغانی برآورد شده بود اما بحران کرونا سبب شد که ۴۸ میلیارد افغانی کسر عواید در بودجه به وجود آید. دولت برای جبران کسری، روی به تنقیص بودجه آورد و درخواست قرضه از صندوق بین‌المللی پول کرد.
