جامعه

اگر سرباز افغان و جنگجوى طالب را به عنوان دو نماد و عناصر اصلى این اتفاق در نظر بگیریم، سرباز به لحاظ نشانه‌شناسى، نماد دفاع مشروع و مبارزه با تهاجم، آشوب و تعرض به خاک کشور است و جنگجوى طالب نماد جنگ، آشوب، تعرض و تخاصم. در حقیقت امر، دو عنصر اصلى روایت آتش‌بس را نمادهاى مخالف و مواجه با هم تشکیل مى‌دهند.

«حس می‌کنم دستم از کار افتاده است و روی هوا معلق استم. بی‌پروا پرواز می‌کنم و با هزار و یک ترس روی زمین قدم برمی‌دارم. با دیوار گفت‌و‌گو می‌کنم و از درخت‌ها می‌ترسم. بیم عجیبی دارم، تصور می‌کنم همه به من نگاه کرده و مسخره‌ام می‌کنند.»

حضور برخی طالبان در شهر کابل به خاطر آتش‌بس کوتاه عید فطر، بار دیگر یک موضوع فراموش شده را مطرح کرد: قربانیان جنگ. بعضی کاربران در شبکه‌های اجتماعی استقبال برخی مردم از جنگجویان این گروه را خیانت به خون قربانیان حملات تروریستی دانسته‌اند. این کاربران با لحن شماتت‌باری نوشته اند که مردم با عکس انداختن با جنگجویان طالب قساوت و جنایت‌های این گروه را فراموش می‌کنند.

وزارت امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان کشور اعلام کرد که در جریان سال روان میلادی ۳۳۲ هزار مهاجر افغان که بخش اعظم آن در پاکستان و ایران به سر می‌بردند، به کشور برگشته‌اند.

روز جهانی پناه‎جو در حالی فرا می‎رسد که در سراسر دنیا بیش از ۴۰ میلیون نفر مجبور به فرار از خانه‎های‌شان و پناهنده شدن در کشور و منطقه‎ی دیگری شده‏اند. بر اساس آمارها در هر ۴ ثانیه یک نفر مجبور به فرار از خانه‎اش می‎شود و این وسط افغانستان در صدر جدول کشورهایی است که دارای بیشترین بی‎جا شده‎ی داخلی و پناه‎جو در سایر کشورها استند.

بدون تردید آزادی بیان را به عنوان یکی از دستاورد‌های برجسته‌ی دهه‌ی پسا طالبان در افغانستان، می‌توان قلمداد کرد. بر اساس این آزادی، هر فردی حق دارد؛ در موارد گوناگون اظهار نظر کند. مشروط بر این که این آزادی، موجب سلب آزادی دیگران نشود. در این جستار، نگارنده کوشش می‌کند با توجه به قانون اساسی افغانستان و دیگر قوانین بین‌المللی، نظریات و دیدگاه‌های هر چند نوپای خویش را در مورد کندن‌کاری غیرمعیاری تپه‌ی الماس- به بهانه‌ی کشیدن سرک- که بدون شک یکی از تراژیک‌ترین فاجعه‌های فرهنگی در چند سال اخیر است و در نوع خود تکین و بی‌همتا می‌باشد، ارایه بدارد.

تاریخ حوزه‌ی فرهنگی ما تاریخی مذکر است. در هر لحظه‌ی این تاریخ «مردی می‌میرد، مردی پیمان می‌بندد، مردی پیمان می‌شکند، مردی در قلعه‌ای زندانی می‌شود، مردی به دار آویخته می‌شود، قومی غالب می‌شوند از مردان و قومی منهدم می‌شوند از مردان.» ۱

رازمحمد خوشحال از یک پا معیوب است. او در طول ۳۸ روز گذشته بیش از ۶۰۰ کیلومتر را پیاده طی کرده و با کاروان صلح‌خواهان از هلمند به کابل آمده است. پای راست خوشحال چهار سال پیش در ولسوالی موسا قلعه‌ی ولایت هلمند در جنگ میان نیرو‌های امنیتی و گروه طالبان معیوب شده است.

مقوله‌ی قدیمی است که با تکرار می‌توان حتا دروغ را به حقیقت مبدل کرد و دقیق همین سَفسَطه‌گویی و شعبده‌بازی با فاکت‌ها (به اثر کثرت کاربُرد) دلیل پذیرفتن بعضی اشتباهات تاریخی به عنوان حقیقت در جامعه شده است که مثال زنده‌ی آن مغالطه‌های مرتبط به مرز و حاکمیت بالای نام‌های مختلف کشور و تاریخ آن است. خراسان دقیق کجا بود؟ ایران تا کجا مرز داشت؟ آیا آریانا واقعاً وجود نداشت و محصول ابهام‌زدایی و خلاقیت تاریخ نویسان افغان است؟ سلطنت بابر چه نام داشت؟ امپراتوری مغول کشورشان را چه می‌نامیدند؟ افغانستان به حیث یک کشور در میان این کشمکش‌ها چه جایگاهی داشت؟ در این نوشته بحث می‌کنیم.

«یا عشق یا پل‌چرخی»، نوشتن متنی عاشقانه روی دیوار مکانی کوچک برای رفع حاجت، آیا راه ارتباطی مناسبی با معشوق بوده می‌تواند؟