دسته: دیدگاه و یادداشت

طبق برآوردهاى اولیه تقریباً نیمى از نفوس شهرنشین و تنها سی درصد جمعیت ساکن روستاها صاحب تذکره‌ی تابعیت هستند و بقیه به هر دلیل فاقد هیچ‌گونه مدرک شناسایی جمعیتی. از این میان مانند اکثر کاستى‌هاى خاص براى کشورهاى توسعه‌نیافته سهم و رقم زنانى که تذکره‌ی تابعیت ندارند به نسبت مردان افزون‌تر است. شاید بتوان اهمیت نداشتن اخذ شناس‌نامه نزد زنان را به مثابه‌ی فرضیه‌ى مبدأ قرار داد و به سرنخ‌هایی رسید. اگر سوال اصلى این باشد که آیا گرفتن شناس‌نامه نزد شمار زیادى از جمعیت زنان غیرضرورى و فاقد اهمیت بوده است؟ یا این که عوامل دیگرى وجود داشته که زنان را از به دست آوردن نشانه‌ى محرز جمعیت‌شناختى و تذکره‌ی تابعیت محروم کرده است.

«بر داشت من از آزادی اکادمیک، حق تحقیق برای کشف حقیقت است و نشر و تدریس همه‌ی آنچه حقیقت دانسته می‌شود. این حق، همچنان دال بر مسؤلیتی است که انسان نباید همه‌ی آنچه که حقیقت دانسته می‌شود کتمان کند. مغزهای بزرگ همواره در برابر اعتراض‌های خشونت‌آمیز مغزهای میان‌مایه قرار گرفته‌اند…»  (۱) 

این نوشته نگاهی کوتاه بر رمان «تنها آمده» نوشته‎ی عزیز نهفته است. سعی بر این خواهد بود تا به صورت کوتاه مضمون اجتماعی، پیشینه‎ی تاریخی و دلایل آواره‌گی «تنها آمده» توضیح داده شود و دغدغه‌ی زنده ماندن و فرار از جامعه‎ای که نویسنده آن را نمادین ساخته است، واکاوی گردد. این رمان تنها در این فضا و اوضاع زنده‌گی و در کانتکست و مضمون اجتماعی آواره‌گی است که معنا و مفهوم پیدا می‌کند.

این یک پرسش مهم است. جامعه‌ی جهانی، به ویژه امریکا برای نهادینه کردن مولفه‌های مردم‌سالاری و از میان برداشتن فرهنگ حکومت‌داری فیودالی و قبیله‌ای، ۱۷ سال پیش با به خطر انداختن جان هزاران سربازش وارد افغانستان شد. جامعه‌ی جهانی به ویژه ایالات متحده، پول هنگفتی را در این کشور در کنار شاخص‌های دیگر به هدف تقویت روند نهادینه‌سازی مردم‌سالاری به مصرف رسانیده است. آیا ما به این مهم دست یافته‌ایم؟ آیا انگیزه برای شرکت در روندهای دموکراتیک به ویژه انتخابات در میان شهروندان افغانستان افزایش یافته است و آیا اعتبار نهادهای دموکراتیک در سطحی است که مردم را به پای صندوق‌های رأی‌دهی سوق بدهد؟ افغان‌ها تا چه اندازه از اهمیت حضورشان در انتخابات آگاه هستند؟ دانش سیاسی و مدنی شهروندان این کشور در چه سطحی است؟ ممکن است ما به این پرسش‌ها پاسخی نداشته باشیم، ولی این ‌را می‌دانیم که به ‌حیث یک ملت برای شرکت در انتخابات بعدی آماده نیستیم. ده‌ها پرسش دیگر در اذهان شهروندان وجود دارد که ممکن است پاسخ‌های تحریف‌شده و منحرف‌کننده و یا پاسخ‌های خودی افکار شهروندان را به ‌سوی ضد مردم‌سالاری برانگیزد؛ زیرا ما به این پرسش‌ها پاسخ نمی‌دهیم و شهروندان این پاسخ‌ها را به گونه‌ی پراگنده و از آدرس‌های نامعلوم دریافت می‌کنند.

سال گذشته نشستی در مورد اصلاح نظام حقوقی و اداری مناطق ‌قبیله‌نشین در یکی از هوتل‌های پشاور برگزار شده بود. فرماندار ایالت خیبرپختون‌خواه هم در این نشست حضور داشت. بیشتر کسانی که به این نشست دعوت شده بودند، ملک‌های مناطق قبیله‌نشین بودند، نه جوانان اصلاح‌طلب آن مناطق. شماری از جوانان اصلاح‌طلب مناطق قبایلی مثل مهمانان ناخوانده در جریان نشست وارد تالار شدند و به سخنان ملک‌هایی که در مخالفت با اصلاح نظام حقوقی و اداری مناطق قبیله‌نشین حرف می‌زدند، ایراد گرفتند. جوانان اصلاح‌طلب از طرح ادغام مناطق قبیله‌نشین در ایالت خیبرپختون‌خواه حمایت کردند. نشست به تنش کشیده شد. فرماندار خیبرپختون‌خواه بدون این که چیزی بگوید، تالار را ترک کرد و نشست بدون نتیجه‌گیری مشخص به پایان رسید.

به تاریخ ۲۳ اکتوبر سال ۲۰۱۷ کابینه‌‌ی کشور فیصله کرد که کمیسیون انتخابات مکلف است لیست رأی‌دهنده‌گان در انتخابات را بر مبنای شناس‌نامه‌های کاغذی آماده کند و بر مبنای همان فیصله، این شناس‌نامه‌ها یگانه سندی خواهد بود که بر اساس آن لیست واجدان شرایط برای رأی‌دهی در سراسر کشور آماده شود.

زبان‌شناسان تاریخ، زبان‌های ایرانی را به سه دوره تقسیم می‌کنند:

یک. دوره‌ی کهن: از این دوره، آثاری از زبان‌های اوستایی، پارسی باستان و سکایی کهن باقی مانده است.

افغانستان خاک باستانی مساجد و مدارس و مزارها است، نه مهد و خاستگاه دانشگاه‌ها. در این سرزمین دانشگاهی با قدامت مدرسه‌ای، با محیط و تاریخ مجلل و پرافتخاری وجود ندارد، نه مانند الازهر مصر یا مکانی مثل دارالحکمه‌ی بغداد در عصر عباسیان.

محمد اشرف غنی، نویسنده‌ی کتاب احیای دولت‌های شکست‌خورده، وزیر مالیه‌ی دولت مؤقت و انتقالی، نامزد کرسی سرمنشی ملل متحد، مسئول پروسه‌ی انتقال مسئولیت‌های امنیتی و اقتصاددان آمارگرا که قبل از این در دانشگاه نیویارک تدریس کرده و مشاور بانک جهانی نیز بوده، درست سه و نیم سال قبل در نتیجه‌ی انتخاباتی پر از تقلب و افتضاح و آنچه دوکتور سپنتا در کتاب سیاست افغانستان؛ روایتی از درون، آن را غم‌نامه‌ی فصل دموکراسی خوانده بود، به کرسی ریاست جمهوری تکیه زد، آقای غنی خواب ریاست جمهوری را در سال ۱۳۸۸ دیده بود، اما رویایش به واقعیت نپیوست. آقای غنی در نخستین گام به هدف زدودن گرایش‌های قومی و نگاه ملی به قضایای کشور، تخلص قومی‌اش (احمدزی) را کنار گذاشت. آقای غنی در انتخابات دور نخست و دور دوم سال ۱۳۹۳ با وجود داشتن یک تصویر مثبت و کمپاین‌های غیررسمی در زمان پروسه‌ی انتقال در ولایت شمال، در نتیجه‌ی قطب‌بندی‌های شدید  قومی انتخاباتی و جایگاه قوی رقیب سرسختش داکتر عبدالله در میان مردم شمال، نتواست آرای مورد قبول را از شمال به دست آورد و ستاد انتخاباتی‌اش به سختی در مناطق غیرپشتون مبارزه کرد تا رأی مردم را به دست آورد.

حکومت افغانستان سال گذشته طرح قانون ذاتی بریدملان، ساتنمنان و افسران نظامی را به تصویب شورای ملی فرستاد. کمیسیون‌های مربوطه‌ی مجلس نماینده‌گان در مورد این طرح قانون چانه‌زنی‌های زیادی کردند و بالاخره قانون ذکرشده بعد از واگذاری به جلسه‌ی عمومی از سوی نماینده‌گان شورای ملی رد شد.