دسته: تحلیل‌ها

اولین‌بار است که امریکا محمداشرف غنی رییس‌جمهور بر حال را در فضای عمومی مورد انتقاد جدی قرار می‌دهد. واشنگتن نخست یک اعلامیه‌ی رسانه‌ای نشر کرد که در آن از کمیسیون‌های انتخاباتی و دیگر نهادهای مرتبط به انتخابات خواسته شده بود که تمام اقدامات لازم را انجام دهند تا نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری بازتاب رأی‌ آن دسته از شهروندان افغانستان باشد که جان‌شان را به خطر می‌اندازند و به پای صندوق‌های رأی می‌روند. معنای ضمنی این سخن این است که نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری نباید بازتاب آرای تقلبی و جعلی باشد. روشن است که نامزدان قدرت‌مند

گفت‌وگوی حکمتیار با لطف‌الله نجفی‌زاده، مدیرمسوول شبکه‌ی طلوع‌نیوز و حضور خانم نغمه در آن، نماد بسیار جالب از یک نظم جمهوری بود. صرف در یک نظم جمهوری است که یک مدعی بنیادگرایی دینی و قومی حاضر می‌شود با آوازخوانی که به معیارهای بنیادگرایی دینی و هنجارهای عقب‌مانده‌ای مثل «پرده» باور ندارد، گفت‌وگو کند. در  نظم جمهوری، حکومت انتخابی است و مشروعیتش را از رأی شهروندان می‌گیرد. نیروهای مخالف جمهوری یک حکومت غیر‌انتخابی می‌خواهند که مشروعیت خودش را به صورت کامل از دین یا چیزهای دیگر می‌گیرد. وقتی مبنای مشروعیت حکومت چیزی غیر از انتخابات باشد، دیگر خشونت را کسی نمی‌تواند متوقف کند. آن زمان کسی که تفکر حکمتیاری دارد، «پرده» را بر نغمه تحمیل می‌کند. آن زمان قواعدی که به هیچ وجه پیش‌روانه نیست،‌ بر مجموع جامعه تحمیل می‌شود و این امر خود خشونت خلق می‌کند.

در شماره‌ی قبلی ۸صبح، مقاله‌ی سال ۱۹۹۶ زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی کنونی ایالات متحده برای جنگ افغانستان را ترجمه کردم که در آن به واشنگتن توصیه کرده بود که نقش فعال‌تری در افغانستان اختیار کند و رهبری تلاش‌های دیپلماتیک برای تامین صلح را به دوش بگیرد. سفیر خلیل‌زاد در حال حاضر همان رهبری را به دوش دارد. آن‌چه که او در سال ۱۹۹۶ از ایالات متحده می‌خواست امروز به دست آورده است. دونالد ترمپ رییس‌جمهور امریکا در حال حاضر مذاکره با گروه طالبان را متوقف کرده است؛ ولی روشن است که دوباره امریکا و طالبان به میز مذاکره برمی‌گردند. امریکا شاید به یک شکل دیگر یا از طریق برخی از متحدانش دوباره وارد چانه‌زنی با گروه طالبان شود. جنگ افغانستان به مرحله‌ی بن‌بست راهبردی رسیده است و جنرال‌های امریکایی می‌گویند که راه حل در نهایت سیاسی است نه نظامی. مقاله‌ی سال ۱۹۹۶ خلیل‌زاد دید او را در مورد چگونه‌گی رسیدن به صلح و مکانیزم آن تا حدودی روشن می‌سازد.

دیروز دونالد ترمپ، رییس‌جمهور امریکا جان بولتون را از سمتش برکنار کرد. دونالد ترمپ رییس‌جمهور امریکا ظهر سه‌شنبه به وقت آن کشور طی توییتی گفت که از آقای بولتون تقاضای استعفا کرده و برایش گفته شده که دیگر نیازی به ادامه کارش در این سمت نیست.

توقف مذاکره با طالبان از سوی دونالد ترمپ رییس‌‍جمهور ایالات متحده، همه را در بهت و حیرت فرو برد. موافقت‌نامه‌ی امریکا و طالبان که سفیر خلیل‌زاد برای نهایی کردن آن ۱۰ ماه با نماینده‌گان طالب در قطر چانه زد،‌ نهایی شده بود. ۲۳ سپتامبر سال جاری میلادی قرار بود که مذاکره‌ی میان‌افغانی برگزار شود. دیپلمات‌های کشورهای اتحادیه‌ی اروپا که در روزها چانه‌زنی خلیل‌‎زاد با گروه طالبان به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اصرار داشتند، در شروع هفته‌ی گذشته به نحوی بر ضرورت تأخیر در برگزاری این انتخابات تأکید می‌کردند. آنان در ملاقات با برخی از سیاست‌مداران کابل‌نشین گفته بودند که شروع گفت‌وگوهای میان افغانی در ۲۳ سپتامبر و بعد برگزاری انتخابات در ۲۷ سپتامبر با فاصله‌ی یک هفته از آن زیاد مناسب نیست و بهتر است که تاریخ برگزاری انتخابات تغییر کند و به تعویق بیافتد. همه در کابل منتظر شروع مذاکره‌ی میان افغانی و امضای موافقت‌نامه‌ی امریکا و طالبان بودند. از هماهنگ شدن مذاکره‌ی رییس‌جمهور امریکا و نماینده‌گان طالبان در کمپ‎‌دیوید و کاخ سفید هم کسی خبر نداشت ورنه همه به این نتیجه می‌رسیدند که تحولات بسیار بزرگ در شرف وقوع است. همه توییت آقای ترمپ صفحه را برگرداند و امروز دیگر کسی منتظر امضای موافقت‌نامه‌ی امریکا و طالبان نیست.

در جریان یک‌سال مذاکرات مستقیم میان نماینده ایالات متحده امریکا و طالبان جهت رسیدن به صلح در افغانستان، دونالد ترمپ، عمدتاً شنونده پیام‌های فرستاده‌اش زلمی خلیل‌زاد بود.

زمان سفر محمداشرف غنی رییس‌جمهور به ایالات متحده هنوز مشخص نشده است، ولی به نظر می‌آید که در همین سفر سرنوشت سیاسی او تعیین می‌شود. در این سفر یا مقام‌های امریکایی او را قانع می‌سازند و یا هم او مقام‌های امریکایی را قناعت می‌دهد. آقای غنی ملاحظات جدی درباره‌ی سندی دارد که قرار است طالبان و امریکا آن را امضا کنند. بحث بسیار مهم این است که طالبان در بدل جدول زمانی خروج نیروهای امریکایی امتیاز آتش‌بس سراسری را نداده‌اند و آن را موکول به مذاکرات میان‌افغانی کرده‌اند.

پس از سفر سفیر خلیل‌زاد به کابل و ختم دور نهم گفت‌وگوهای‌شان با طالبان، اختلاف‌های کابل و واشنگتن بیش‌تر رو شده است. آقای خلیل‌زاد ظاهراً اجازه نداشت که سندی را که قرار است واشنگتن با طالبان امضا کند، ‌به رهبران حکومت وحدت ملی تحویل دهد. اما رهبران حکومت فرصت یافتند و این سند را مطالعه کردند. برداشت رهبران حکومت وحدت ملی از جمله آقای غنی این است، که سندی که خلیل‌زاد با گروه طالبان نهایی کرده است تضمین‌کننده‌ی ثبات افغانستان نیست.

سفیر خلیل‌زاد در گفت‌وگو با لطف‌الله نجفی‌زاده، مدیر مسوول شبکه‌ی وزین طلوع‌نیوز، بسیار صریح گفت که امریکا برای تأمین منافع امنیتی‌اش در افغانستان جنگید و بحث‌ ارزش‌ها اهمیت ثانوی داشت.

سفیر خلیل‌زاد در کابل حضور دارد و سندی را که قرار است امریکا با طالبان امضا کند، به بلندپایه‌گان دولت تسلیم داده است. سند در اختیار رهبران حکومت وحدت ملی است و انتظار می‌رود که در روزهای آینده رهبران حکومت موضع خودشان را در مورد آن روشن کنند. از آن‌جایی که رهبران حکومت از موضوع مذاکره‌ی امریکا و طالبان اطلاع داشتند، به نظر نمی‌رسد که چیزهای غیر‌منتظره در سند ببینند. اگر هم آنان ملاحظات جدی در مورد سند داشته باشند ـ که مسلماً دارند ـ‌ بازهم تغییر جدی در آن نمی‌آید.