پسته بادغیس؛ به نام دهقان، به کام طالبان

حاصلات پسته بادغیس در سال جاری ۵۰ درصدی افزایش یافته است، اما بهای این محصول در بازار محلی به شدت رو به کاهش است. ریاست زراعت، آبیاری و مالداری بادغیس، دلیل افزایش برداشت پسته را افزایش بارنده‌گی در سال گذشته می‌داند. ارزیابی‌ها از جنگل‌های طبیعی پسته در این ولایت نشان می‌دهد که امسال نزدیک به ۳۶ هزار و ۴۵۶ تُن پسته برداشت خواهد شد. باشنده‌گان بادغیس، دلیل کاهش نرخ پسته را در بازارهای این ولایت، فروش آن توسط طالبان عنوان می‌کنند که در «بازارهای سیاه/غیرقانونی» به قیمت بسیار اندک عرضه می‌شود. بر اساس معلومات آنان، بیش‌تر جنگلات پسته طبیعی بادغیس در اختیار طالبان است و اعضای این گروه با فروش این سرمایه‌ ملی، خود را تجهیز می‌کنند. مقام‌های محلی بادغیس می‌پذیرند که طالبان بخش بزرگی از جنگلات پسته این ولایت را در اختیار دارند، اما می‌گویند که تا زمان مشخص شدن سرنوشت گفت‌وگوهای صلح میان حکومت و طالبان، نیروهای امنیتی نمی‌توانند برای بازپس‌گیری جنگل‌ها اقدام کنند.

کاهش شدید بهای پسته

برخی خریداران پسته در بادغیس باور دارند که دلیل کاهش قیمت آن در بازار، افزایش برداشت محصول در بادغیس و دیگر ولایت‌های کشور است. از هر کیلو پسته‌ خام ۲۰۰ تا ۴۰۰ گرام مغز پسته به دست می‌آید. سال گذشته یک کیلوگرام پسته‌ خام در بازارهای بادغیس به ۴۰۰ افغانی به فروش می‌رسید، اما حالا هشت کیلو پسته‌ خام یک‌ هزار و ۲۰۰ تا دوهزار و ۲۰۰ افغانی فروخته می‌شود. بهای چهار کیلو پسته شکسته شده در بازارهای محلی بادغیس حدود چهارهزار و ۲۰۰ افغانی است، اما سال گذشته چهار کیلو پسته بیش‌تر از نه هزار افغانی خرید و فروش می‌شد؛ این یعنی کاهش شدید در بهای پسته رونما شده است.

عبدالتواب تایب، رییس زراعت، مالداری و آبیاری بادغیس، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که دلیل افزایش برداشت محصولات پسته، افزایش بارنده‌گی‌ها در سال گذشته است. به گفته او، حدود ۳۰ هزار هکتار زمین زیر پوشش جنگلات پسته است و ۴۰ انجمن جنگل‌داری در این بخش فعالیت دارند. زمین‌های زیر پوشش جنگلات پسته تقریباً در تمام بادغیس وجود دارد و ولسوالی‌ها آب‌کمری، مُقر، جوند، قادس و بالامرغاب به ترتیب بیش‌تر زیر پوشش این جنگلات هستند. همه‌ساله برای گسترش جنگلات پسته در بادغیس از طریق انجمن‌های فعال در این بخش اقدام می‌شود.

طالبان با فروش پسته جنگ‌افزار می‌خرند

فعالان مدنی باور دارند که عامل کاهش قیمت پسته در بادغیس، فروش این محصول در «بازارهای سیاه/غیرقانونی» است و طالبان پسته را با بهای بسیار اندک می‌فروشند. محمود انتظار، فعال مدنی در بادغیس، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که طالبان به بخش‌های زیادی از جنگلات پسته دست‌رسی دارند و از فروش این محصول، نیازمندی‌‎های جنگی‌شان را تأمین می‌کنند. او با انتقاد از حکومت افغانستان، پافشاری دارد که محمداشرف غنی، رییس جمهور، طی سه ‌بار سفر به این ولایت، وعده سپرد که دست طالبان را از جنگلات پسته کوتاه می‌کند، اما با گذشت مدت‌ها هنوز این وعده عملی نشده است.

بر‌اساس معلومات فعالان مدنی بادغیس، ارزش حاصلات پسته در این ولایت حدود ۱۰۰ میلیون دالر است و طالبان با پول فروش این فرآورده کشاورزی، برای حمله بر نیروهای امنیتی جنگ‌افزارهای نظامی خریداری می‌کنند. مقام‌های محلی بادغیس، می‌پذیرند که بخش‌هایی از جنگل‌های پسته در این ولایت در اختیار طالبان است، اما در گرما‌گرم گفت‌وگوهای صلح، حکومت هیچ اقدامی برای بازپس‌گیری جنگل‌های پسته انجام نمی‌دهد و منتظر مشخص شدن سرنوشت مذاکرات صلح است.

حسام‌الدین شمس، والی بادغیس، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌پذیرد که طالبان بر بخش‌های بزرگی از جنگلات پسته این ولایت تسلط دارند، اما او پافشاری دارد که حکومت منتظر مذاکرات صلح است و نیروهای امنیتی اجازه ندارند عملیات نظامی راه‌اندازی کنند. این مقام ارشد محلی تأکید می‌کند که در سال‌های گذشته دولت هیچ‌گاهی به صورت کامل جنگل‌های پسته را در اختیار نداشته و چیدن پسته از جنگل‌ها به گونه قدیمی انجام و محصولات گردآوری شده در بازارهای داخلی فروخته می‌شود.

ایجاد کارخانه مغز کردن پسته

مقام‌های ریاست زراعت، مالداری و آبیاری ولایت بادغیس می‌گویند که محصولات جنگل‌های طبیعی پسته در این ولایت با افزایش بیش‌‎تر از ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته، نزدیک به ۳۶ هزار و ۴۵۶ تُن شده است. سال گذشته حدود ۱۵ هزار و ۴۰۰ تُن از جنگل‌های پسته این ولایت برداشت شده بود. به تازه‌گی شرکتی، برای شکستن پسته خام (مغز کردن پسته) در بادغیس گشایش یافت و روزانه سه ‌تُن پسته‌ خام را از پوست جدا می‌کند و مغز خالص را در بازارهای داخلی می‌فروشد. این شرکت با همکاری وزارت زراعت و سرمایه‌گذاری ۱۵۰ هزار دالر، ایجاد شده است.

عبدالباقی نیازی، رییس شرکتی که در بخش مغز کردن پسته فعالیت دارد، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که به همکاری ریاست زراعت این ولایت ۸۶ هزار دالر را در بخش مغز کردن پسته سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت می‌تواند با دستگاه‌های مدرن، روزانه سه تُن پسته خام را بشکند و هفت کارگر در آن مشغول کار هستند. هم اکنون «هشت کیلو» پسته‌ خام در بازارهای ولایت بادغیس، وابسته به کیفیت آن، از یک ‌هزار و ۲۰۰ افغانی تا دوهزار و ۲۰۰ افغانی به فروش می‌‌‌‌رسد.

پیش از این نگرانی‌هایی وجود داشت که ساکنان بخش‌های نزدیک به جنگل‌های پسته، خودسرانه درختان را قطع می‌کنند، اما ریاست زراعت بادغیس ادعا دارد که با اجرای برنامه‌های آگاهی‌دهی، مردم ارزش جنگل‌ها را درک کرده‌اند و در نگهداری آن‌ها تلاش می‌کنند. چند دهه پیش وسعت جنگل‌های پسته در بادغیس بیش از ۹۰ هزار هکتار بود، اما به مرور زمان جنگل‌ها از بین رفت و حالا بیش از ۳۰ هزار هکتار زمین زیر پوشش جنگل‌های پسته قرار دارد که شامل حدوداً ۱۰ میلیون درخت می‌شود.