عراقیها در انتخاباتی سرنوشتساز
بالا رفتن تعداد رایدهندگان عراقی در انتخابات مهم و محوری اخیر، کلیدی است برای بررسی چشمانداز فرقهگرایی و جنگ قدرت بین دولت مرکزی و مناطق ناراضی عراق در آینده.
تعداد رایدهندگان در این انتخابات خیلی بیشتر از حد انتظار بود. عراقیها برای ۴۴۰ کرسی در شوراهای ولایتی رای دادند که انتصاب مسوولان محلی را به عهده خواهند داشت و مسایل مالی پروژههای بازسازی را زیر نظر خواهند گرفت. در ۱۴ ولایتی که انتخابات در آن ها برگزار شد، دخالتهایی در امر رایگیری و خشونتهایی هم گزارش شده است.
هرچه روز رایگیری نزدیکتر میشد، هشدارها در مورد این که شبهنظامیان وابسته به جبهههای سیاسی عمده، انتخابات را وسیلهای برای بازگشت دوباره به شورشها قرار خواهند داد، بیشتر میشد.
اگرچه از دو هفته پیش از انتخابات، حملهها و انفجارها کمتر از هر زمانی صورت گرفت، با این وجود ۳ مورد حمله منجر به مرگ که در تکریت، زادگاه صدام حسین رییسجمهور پیشین، روی داد و در ضمن کشته شدن ۳ نفر از نامزدان انتخاباتی عرب سنیمذهب، روز پنجشنبه گذشته و یکنفر شیعیمذهب در دو هفته پیش از آن، این ترس را ایجاد کرده بود که انتخابات با خشونت زیادی روبهرو خواهد شد.
جبهه ی مسلمانان سنیمذهب پس از تحریم انتخابات محلی گذشته در جنوری ۲۰۰۵ و ایجاد شورشهایی تقریبا در تمام طول ۴ سال گذشته، که به وسیله ی شبهنظامیان هدایت میشد، به شکل گروهی به انتخابات باز گشته بودند. حدود ۶۰ درصد واجدان شرایط در ولایت انبار، که کانون مسلمانان سنیمذهب است، پای صندوقهای رای رفتند.
در انتخابات پیشین کمتر از ۲ درصد این افراد در انتخابات شرکت کرده بودند. در یک محل رایگیری در شهر کربلا حیدر مازر، یکی از مسوولان انتخابات گفت: «تعداد آرا از آنچه انتظار میرفت خیلی بالاتر بود. فرآیند انتخابات به برقراری امنیت در عراق و اجرای قانون کمک خواهد کرد و به ما یک زندگی آزاد و محترمانه را نوید میدهد. پیش از تهاجم به عراق اختلافات فرقهای وجود نداشت؛ همه گروهها در کنار هم زندگی میکردند. آنچه در این کشور اتفاق افتاد بهدلیل دخالت دستهای پنهانی خارج از این کشور بود. ما بر این باوریم که کارها بهزودی به همان شیوهای برمیگردد که پیش از انتخابات برقرار بود».
رهبر ایتلاف حزبی در مورد «فهرست ملی عراقی»، ادعا کرده بود که بعضی از مقامات سفارتخانههایی از کشورهای همسایه عراق، در چندین حوزه رایگیری دیده شدهاند و از این جهت احتمال دخالت آنها در انتخابات را میداد، ولی چنین دخالتهایی رسما گزارش نشده است. در بغداد و فلوجه هم، نامزدان انتخاباتی ادعا کرده بودند که تهدید شدهاند، در صورتی که از نامزدی انصراف ندهند، کشته خواهند شد.
نخستوزیر نوری المالکی که دولت ایتلافیاش در صورت ارایه یک انتخابات ضعیف به مخاطره میافتاد، اظهار داشت که انتخابات تا حد بسیار زیادی منصفانه برگزار شده است.
او هنگام انداختن رای خود به صندوق رای در بغداد همچنین گفت: «تعداد زیاد شرکتکنندگان در انتخابات نشانه ی آن است که مردم به دولت خود و به انتخابات اعتماد دارند و سلامت انتخابات ثابت میکند که مردم عراق اکنون در امنیت واقعی بهسر میبرند. بسیاری از مردم عراق این کشور را بهعنوان یک دیکتاتوری دیدهاند ولی امروز این امر تغییر یافته است».
او در ادامه میگوید: «بعضیها معتقدند که حکومت ما فرقهگرا است ولی این حرف درست نیست. ما اجازه نخواهیم داد دوباره دیکتاتوری در کشورمان برقرار شود و این امر تحقق نخواهد یافت. عراق اکنون آزاد است».
نوری مالکی در سراسر نخستوزیری خود بهعنوان متحد کلیدی رییسجمهور سابق امریکا جورج بوش، تلقی شده و از این جهت مورد انتقادهای گستردهای قرار گرفته است. او همچنین به دلیل شکست اش در توزیع عادلانه ی بودجه متکی بر درآمد نفت بیش از ۲ میلیارد دالری عراق، بین ولایت های محروم، مخالفت بسیاری را برانگیخته است ولی آرامش نسبی این انتخابات امتیاز بزرگی برای مالکی و نیروهای امنیتی او به حساب میآید. اگر رییس جمهور اوباما به وعده ی خود برای بیرون بردن نیروهای امریکا زودتر از تاریخ توافقشده عمل کند و حضور نظامی و دخالتهای سیاسی واقعا به پایان برسد، آنوقت میتوان عراق را کشوری مستقل با آیندهای روشن به حساب آورد؛ کشور ثروتمندی که خیلی زود با ترمیم خرابیها مصیبتهای خود را به فراموشی خواهد سپرد.
مهندسی به نام علا وحید، در کربلا میگوید: «ما به چهرههایی جدید نیاز داریم و باید در رگهای سیاستمان خون تازهای جریان یابد. اکنون مردم خیلی بیشتر در مورد مسایل و انتخابات آگاهی دارند. انتخابات اخیر تجربه ی جدیدی است برای دموکراسی در سطح مردم معمولی کوچه و خیابان».
این انتخابات همچنین بهعنوان برخوردی به نظر میرسد بین مسوولان پیشین، نظیر ایاد علاوی – که در خارج از عراق به سر میبرد و حزب اش «فهرست العراقیه» در بیشتر ولایت های عراق نامزدهایی دارد- با نسل جدیدی که مبارزات خود را براساس ملیگرایی و بیشتر بر پایه جدایی دین از سیاست قرار دادهاند. مقامهای مسوول پیشین که در تبعید به سر میبرند، در زمانی که عراق گرفتار جنگ با جداییطلبان و عدم ثباتی فلجکننده بود، محبوبیت خود را بهشدت از دست داده اند.
در هر حال انتظار میرود نتایج انتخابات عراق، طی سهروز اعلام شود، ولی توازن قوای نهایی در سراسر ولایت ها زودتر از ۳ هفته بعد معلوم نخواهد شد. هرگونه تاخیری در اعلام نتیجه، این شبهه را ایجاد خواهد کرد که نتیجه ی انتخابات دستکاری شده است.