ترکیه داوطلب میانجی‌گری میان ایران وامریکا
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه گفت که او مایل است با استفاده از نقش رو به رشد کشورش در خاورمیانه و برای ایجاد پلی میان شرق و غرب، بین دولت جدید اوباما و ایران میانجی گری کند.
اردوغان روز یکشنبه در مصاحبه ای اعلام کرد انتخاب اوباما فرصت های جدیدی را برای تغییر در روابط میان ایالات متحده و ایران- به عنوان کشور همسایه ترکیه- به وجود آورده است. اوباما درتبلیغات انتخاباتی خود گفته بود گفتگو با ایران را مدنظر قرار خواهد داد و این چیزی است که دولت بوش مدت ها مخالف انجام آن بوده است.
اردوغان موضوع ارسال پیام تبریکی احمدی نژاد به اوباما را «قدمی که باید از آن استفاده شود»، خواند.
اردوغان پیش از آغاز دیدار خود از امریکا که به منظور شرکت در نشست بحران جهانی صورت می گیرد، گفت: «ما حاضر به میانجی گری هستیم. من اعتقاد دارم که می توانیم بسیار مفید باشیم».
سازمان ملل، ایران را به دلیل برنامه ی هسته ای آن کشور هدف تحریم هایی قرار داده است. امریکا و سایر کشورها سو ظن دارند که برنامه ایران درخدمت تولید یک بمب هسته ای است. ایران نیز می گوید برنامه اش صلح آمیز است. ترکیه از موضع متحدان اروپایی خود حمایت می کند، اما درعین حال می گوید تحریم ها درحال تضعیف اصلاح طلبان است.
اردوغان گفت: «ما روابط میان ایران و امریکا را با نگرانی دنبال می کنیم. انتظار ما این است که چنین مسایلی پای میز مذاکره حل شوند. در این زمانه، جنگ هیچ گاه راه حل نیست».
ترکیه از این نگران است که ایران به عنوان منبع موازی تامین انرژی آن کشور در کنار روسیه، از نظر اقتصادی و سیاسی در انزوا قرار بگیرد. ضمنا ترکیه مایل نیست یک مناقشه نظامی دیگر در نزدیکی مرزهایش دربگیرد.
یک مقام اروپایی که به دلیل نداشتن اجازه برای صحبت در این مورد، نخواست نام اش فاش شود، گفت: «آنها (ترکیه) به شدت از نتیجه ی کار می ترسند. آنها نمی خواهند مسأله عراق تکرار شود».
ترکیه می گوید موقعیت منحصر به فردی برای تسهیل گفتگوها میان واشنگتن و تهران در اختیار دارد. این کشور عضو پیمان ناتو است و ماه گذشته توانسته کرسی غیردایم شورای امنیت سازمان ملل را از آن خود نماید. ترکیه یک کشور مسلمان است و ظرف سال های اخیر روابط خود را با همسایگان خاورمیانه ای اش احیا کرده است. ترکیه در سال جاری با آوردن اسراییل و سوریه پای میز مذاکره، آنهم پس از سال ها وقفه در این مسیر، امتیاز خوبی را کسب کرده است.
در عین حال، مقام های غربی تردید دارند که ترکیه به عنوان یک متحد غرب بتواند در ایفای نقش یک میانجی بی طرف میان واشنگتن و تهران موفق عمل کند. روابط ترکیه با ایران از پیچیدگی برخوردار است. این کشور از پیوندهای فرهنگی و انرژی با ایران برخوردار است اما از نظر نفوذ سیاسی در منطقه درحال رقابت با تهران است. ایران علی رغم ماهیت اسلامی دولت اردوغان، تفاوت های ایدیولوژیک عمیقی با ترکیه به عنوان یک کشور سکولار دارد.
مقام اروپایی گفت: «ترکیه می داند ایفای نقش میانجی میان غرب و ایران واقعا با خطر همراه است. چنین اقدامی آنها را در موقعیت نامناسبی قرار خواهد داد».
بااین حال، با در پیش بودن استقرار یک دستگاه دیپلوماسی جدید در امریکا و رییس جمهوری که تمایل خود را برای ایجاد تغییرات گسترده در سیاست خارجی اعلام کرده، ممکن است فرصت هایی وجود داشته باشد.
اردوغان گفت: «اصل ما در سیاست خارجی این است که دشمن جدید برای خودمان درست نمی کنیم».
دولت وی روابط اش را درخارج از محدوده ی منطقه ای نیز گسترش داده است. ترکیه از افتتاح ۱۵ سفارتخانه جدید در افریقا خبر داده است و سعی کرده در روابط اش در داخل نیز تجدید نظر کند. مقام های ترکیه در ماه گذشته گفتگوهایی را با مسعود بارزانی، رهبر کردهای مستقر در شمال عراق، برگزار کردند که حتا تصور این اقدام هم در یک سال گذشته امری محال بود.
سونر کاگاپاتی، ناظر ارشد در مسایل خاورنزدیک از موسسه واشنگتن، می گوید: «ترکیه دیگر کشوری نیست که تصمیم های سیاست خارجی خود را بر اساس آنچه غرب تصور می کند، تنظیم نماید».
اردوغان که در آستانه هفتمین سال از دوره نخست وزیری خود است، پیشنهاد هایی به اوباما کرده است: «سر مواضع خودت بیایست، اما درگیر جنگ نشو».
