امکان از سرگیری خشونت‌ها در غزه؛چالش جدید اوباما
تصمیم روز چهارشنبه گذشته کابینه امنیتی- سیاسی اسراییل مبنی بر «مشروط کردن آتش‌بس به آزادی گلیعاد شالیط » بر نگرانی‌ها در مورد تجدید دور تازه‌ای از خشونت‌ها میان اسراییل و غزه دامن زده و ممکن است دولت اوباما را با بحران دیگری روبه‌رو کند. بحرانی که دولت جدید امریکا می‌کوشد از آن فاصله بگیرد.
نشریه امریکایی «تایم» در مقاله‌ای به قلم تونی کرون این امر را مورد بررسی قرارداده است.
به نوشته ی آقای کرون، باراک اوباما، رییس جمهور جدید امریکا به جای آن که با تمامی توان به سوی مسیر دستیابی به توافقی جامع میان اسراییل و فلسطینی‌ها حرکت کند، ناچار است با کوتاه کردن دامنه ی اهداف اولیه خود، فعلا تحقق هدف فروتنانه‌تری را که تنظیم یک تفاهم آتش‌بس در غزه است، در دستور کار داشته باشد.
رسمیت دادن به آتش‌بسی که حملات متقابل اسراییل و تشکل‌های فلسطینی غزه را پایان بخشد، متوقف کردن قاچاق جنگ‌افزار به غزه از سوی تشکل‌های فلسطینی و گشایش گذرگاه‌های غزه، آن «اهمیت حیاتی» بود که سناتور جرج میشل نماینده ی ویژه اوباما در دیدار اخیر خود از منطقه بر آن انگشت نهاد.
با این حال به نوشته ی مقاله‌نویس تایم، تصمیم روز چهارشنبه کابینه اسراییل، مبنی بر مشروط کردن تثبیت آتش‌بس و رسمیت دادن به آرامش میان اسراییل و غزه به مساله آزاد شدن گیلعاد شالیط، سرباز اسراییلی اسیر حماس، نشان داد که آتش‌بس، اولویت نخست اسراییل نیست و محقق نخواهد شد مگر آن که حماس هم بپذیرد که آتش‌بس و قضیه آزادی این سرباز یکجا فیصله یابد.
تصمیم کابینه اسراییل که نشانگر تغییر در دقیقه نود بازی در مواضع این کشور است، خشم مصر را برانگیخته است. زیرا مصر با تمامی توان مدتی طولانی در صدد تثبیت آتش‌بس میان دو طرف متخاصمی بود که از یکدیگر رویگردان هستند و مذاکره‌ای با هم ندارند.
به نوشته ی تایم، مصر با توجه به تصمیم تازه اسراییل، احتمال از سرگیری خشونت و دور تازه‌ای از نبردها را بعید نمی‌داند و حتا این نگرانی خود را آشکارا بیان می‌کند.
حسنی مبارک، رییس جمهوری مصر اطمینان داشت که دستیابی به توافق آتش‌بس، امری قریب‌الوقوع است. اما با شنیدن موضع جدید اسراییل که توسط اهود اولمرت به آگاهی وی رسید، با عصبانیت گفت که اسراییل از موضع خود در مورد برقراری صلح عدول کرده است. مبارک آشکارا گفت: «مصربه اسراییل [برای تغییر این موضع] فشارخواهد آورد».
مبارک استدلال کرد که آزادی شالیط مقوله‌ای جداگانه است که هم اینک در مسیری موازی با آتش‌بس اسراییل و حماس [به میانجی‌گری مصر]، براساس نسخه‌ای برای مبادله زندانیان مورد گفتگو قراردارد.
آتش‌بس و سیاست داخلی اسراییل
به عقیده ی نویسنده تایم، هرچند اسراییل پیشتر نیز گفته بود تا قطعی شدن مبادله ی اسیران، تنها ممکن است که با گشایش ۷۰ درصد از فعالیت گذرگاه‌های غزه برای انتقال مایحتاج غزه موافقت کند، اما مشروط کردن آتش بس به آزادی شالیط در این مقطع با مسایل سیاست داخلی اسراییل هم ارتباط دارد.
انتخابات سه شنبه گذشته پارلمان (کنست) اسراییل نتیجه ی قاطعی نداشته و به طور قطعی نخست‌وزیر آینده را مشخص نکرد و هیچ یک از دو رهبری که ادعای نخست‌وزیری دارند، نه تزیپی لیونی رهبر کادیما تنها با یک کرسی بیشتر از رقیب، و نه بنیامین نتانیاهو رهبر لیکود، آتش‌بس را بهترین گزینه برای اسراییل نمی‌بینند.
لیونی تصریح کرده که «ضربات ۲۲ روزه اسراییل به غزه» توان بازدارندگی اسراییل را تقویت کرده و او مایل نیست اگر تکرار این ضربات ضروری باشد، از هم اینک در چارچوب یک توافق آتش‌بس، دست خود را ببندد.
نتانیاهو نیز همواره بر دیدگاه اش به روشنی پای فشرده که تا زمانی که غزه در تسلط حماس است، اسراییل ثبات نخواهد داشت.
آقای کرون می‌نویسد: در کنار لیونی و نتانیاهو، اهود اولمرت، نخست‌وزیر دولت انتقالی را می‌بینیم که در آستانه ی به پایان بردن دوران نخست‌وزیری خود است و صدور یک کیفرخواست قریب‌الوقوع به اتهام فساد مالی انتظارش را می‌کشد.
بسیاری از مردم اسراییل بر این باورند که اولمرت از اداره موفق دو نبردی که درگیر آن شد ـ نبرد ۳۳ روزه تابستان ۲۰۰۶ با حزب الله، و نبرد ۲۲ روزه اخیر با حماس در غزه ـ ناتوان ماند و نتوانست ضربه ی کاری را به دو دشمن وارد کند.
به نوشته ی مقاله‌نویس تایم، در این وضعیت، اولمرت در تلاش برای به دست آوردن یک دستاورد نمادین است که با آن بتواند دوران رهبری خود را به پایان ببرد و مساله سرباز شالیط که ۳۳ ماه پس از اسارت در دست حماس در حال احتضار است، ممکن است تنها ستاره‌ای باشد که از آن سوی وادی ناکامی‌های اولمرت درافق دیده سوسو می‌زند.
حماس نیازمند آتش‌بس است، و اقدام اسراییل در مشروط کردن آتش بس به آزادی شالیط سنگین‌ترین اهرم فشاری است که اسراییل در دست دارد.
اما این تغییر سیاست اسراییل، مخاطرات خود را دارد؛ فشار دیپلوماتیک بر اسراییل را افزایش دهد و مناسبات اش با مصر را تهدید می‌کند، در حالی که همکاری مصر نقش کلیدی را در تحقق هدف‌های اسراییل در قبال غزه به ویژه در پایان دادن به قاچاق جنگ‌افزار به درون غزه دارد.
حسنی مبارک تصریح کرده که با یاری امریکا و اروپا به اسراییل فشار خواهد آورد تا به تفاهم اولیه آتش‌بسی که به آن تعهد داده بود، پایبند بماند.
ناکام ماندن مبارک در وادار کردن اسراییل به همکاری، به حماس نیز که با پا در میانی مصر به شرط‌های اسراییلی تن در داده بود، فرصت می‌دهد که به نوبه ی خود جهان عرب را به فشار بر قاهره بکشاند تا مصر با گشایش گذرگاه الرفح میان مصر و غزه موافقت کند.
از نگاه آقای کرون، موانع و ناکامی‌های جدید، توان مصر را نیز برای آن که همچنان ایفاگر نقش میانجی یگانه و انحصاری باشد، تضعیف می‌کند، و این ضربه به مصر برای حماس خوشایند است که همواره ساز مخالف‌خوانی با مصر را می‌نواخت.
آقای کرون معتقد است، نتیجه ی تصمیم اسراییل راه به دیپلوماسی نیز نمی‌برد. حماس از نوامبر گذشته حملات راکتی را از سر گرفت تا با ایجاد بحران، اسراییل را به پذیرش نوع تازه‌ای از آتش‌بس مورد نظر حماس وا دارد زیرا اولویت برای حماس بازگشایی گذرگاه‌های غزه برای پایان دادن به محاصره اقتصادی است که غزه را دربرگرفته است.
این مطالبه ی حماس از طریق میانجی‌گری مصر می‌رفت که برآورده شود اما اگر از تفاهم عقب‌نشینی صورت گیرد، و گذرگاه‌ها – جز کمک رسانی قطره‌چکانی موسوم به یاری بشردوستانه- بسته بماند، به حماس برای اقدام های تحریک‌آمیز با هدف بحران‌آفرینی‌های تازه انگیزه خواهد داد و حملات راکتی و هاوانی به جنوب اسراییل شدت می‌گیرد.
هر چند عملیات نظامی عمده ی ماه گذشته اسراییل درغزه پایان گرفت اما حملات هوایی اسراییل در واکنش به حملات راکتی و هاوانی هر از گاه فلسطینی‌ها ادامه دارد.
حماس که عزم خود را جزم کرده تا موجب لغو محاصره اقتصادی غزه شود، از تحریک کردن اسراییل به از سرگیری عملیاتی سنگین در غزه چند منفعت سیاسی برای خود می‌بیند و می‌داند که این امر فشار بین‌المللی بر اسراییل و مصر را افزایش می‌دهد.
مقاله‌نویس تایم نوشته ی خود را این گونه به پایان می‌برد که درحالی که دولت باراک اوباما با بحران‌های داخلی و خارجی احاطه شده، آخرین چیزی که به آن نیاز دارد، از سرگیری بحران اسراییلی- فلسطینی است، اما تجدید بحران دقیقا همان چیزی است که ممکن است با آن در این میانه بن‌بست بر سر یک آتش بس پایدار غزه روبه‌رو شود.
